De GR5 "Noordzee - Middellandse Zee" is zonder meer de meest populaire "lange" sentier de Grande Randonnée.
Deze route start heel rustig met brede vlakke wegen in Nederland en Vlaanderen, bouwt dan op in de Belgische en Luxemburgse Ardennen en verder in de Vogezen en Jura. Om dan helemaal voluit te gaan in de Franse Alpen.

Facts

Type : wandeling in lijn
Start : Hoek van Holland aan de Noordzee in Nederland
Eindpunt : Nice of Menton aan de Middellandse Zee in Frankrijk
Lengte : ongeveer 2 250 km
Hoogtemeters : ongeveer 50 000 m+ en 50 000 m-
Etappes : ongeveer 100
Beste periode : varieert van heel het jaar (in Noorden) naar juni - september (in de Alpen)

Overzichtskaart

GR5 carte.jpg

Moeilijkheidsgraad en techniciteit

De technische en fysieke moeilijkheid bouwt op van gemakkelijk (in Noorden) naar moeilijk (in de Alpen). Daarnaast zijn er in elk deel van de GR5 moeilijker en gemakkelijker varianten.

In Nederland en Vlaanderen : grotendeels vlak terrein, brede paden, behalve de afstand geen enkele moeilijkheid.

In Ardennen, Luxemburg, Vogezen en Jura : combinatie van brede bosdreven of goede goedlopende paden enerzijds met hier en daar een wat pittiger paad. Gemiddelde hoogteverschillen. Terrein T1 / T2.

In de Alpen : bergwandelen. Stevige hoogteverschillen. Combinatie van goede bergpaden met hier een daar technisch lastiger bergpaden - zeker op de varianten. Terrein T2/T3.
 

Etappes en varianten

Er is geen klassieke GR5:

  • De route ligt min of meer vast ... maar in elk deel zijn er zeer interessante alternatieven. Bijna niemand die de GR5 afstapt houdt zich voor de volle 100% aan de route van de wandelgids. Sterker nog : de wandelgidsjes bieden juist een heel pak varianten en alternatieven aan.
  • De route kan in één ruk gedaan worden ... maar er zijn meer mensen die er een meerjarenproject van maken en de route spreiden over een 10-tal wandelvakanties.
  • De tent is een klassieke oplossing ... maar de route is perfect mogelijk met overnachting in hostels, gîtes en berghutten.
  • Het zou wel eens een hele tijd kunnen duren tot de klassieke GR5 terug integraal begaanbaar is. Door extreme regenval in Mercantour (2020) en Ardennen (2021) zijn er in die delen wegomleggingen.

Vergeet dus de prestatiedruk die zo typisch is voor de andere populaire langeafstandsroutes (Appalachian, Pacific Coast Trail, South West Coast Path, ...). De grote variatie en de beschikbaarheid van alle mogelijke wandelformules voor elk type wandelaar zijn juist de elementen die de GR5 zo populair maken.

Het beste seizoen voor het deel in de Alpen (St-Gingolph - Nice of Menton) is half juni tot half september. Ervoor en erna zijn de berghutten gesloten en is de kans op sneeuw en op slecht weer te groot. De stukken in de Vogezen of Jura kunnen met enkele kleine aanpassingen ook in de winter gedaan worden (raquettes zijn dan soms nodig). Wie er de sneeuw wil vermijden kiest best voor april tot oktober. De rest van de GR5 kan het hele jaar gedaan worden (met mogelijke hinder door drijfjacht in het najaar).

De GR5 is het vasteland-deel van de E2 wandelroute (die ook Engeland en Ierland diagonaal doorkruist).

De lengte is 2250 km. Reken op 80 tot 125 stapdagen afhankelijk van ritme, extraatjes, rustpauzes, gedwongen stops enzovoort.

Platland : Nederland - Vlaanderen

De GR5 start heel bescheiden in Nederland, met het stuk Hoek-van-Holland tot Bergen-op-Zoom. Het landschap zijn voor een klein deel de kustduinen (veel ruiger dan in Vlaanderen), maar vooral de Zeelandse polders, indijkingen, deltawerken, stappen op fietspaden. Pas helemaal op het einde bij Bergen-op-Zoom worden de polders verlaten.
Weinig lokale varianten : de route ligt grotendeels vast door de punten waar de haven en grote rivieren moeten gepasseerd worden.

Na Bergen-op-Zoom wordt de grens met Vlaanderen overgestoken. Het Vlaamse deel loopt tot aan de Grensmaas bij Visé. Zandige bossen wisselen af met broekbossen, plassen en riviertjes. Er zijn eindeloos veel varianten mogelijk op de padennetwerken van Kalmthoutse Heide, Noorderkempen, Wijers, Hoge Kempen, ...

Een aantal wandelaars zijn eerder ongelukkig met deze start en vervangen dit stuk GR5 door het Pieterpad dat (net zoals de GR5 voor Frankrijk en Luxemburg) heel Nederland dwarst van Noord naar Zuid, dicht bij de oostgrens. Een stuk langer, maar landelijker en met een veel rijkere natuur.

Nog een alternatieve start is het stuk GR5A vanuit Oostende. Dit sloot via de ondertussen verdwenen veerdienst naar Dover aan op de alternatieve en pittiger variant van het europese E2 pad in Engeland.

Laaggebergte : Ardennen - Luxemburg - Lorraine

Na de taalgrens volstaat het niet meer om de etappe uit te drukken als een afstand. Hoogtemeters zullen hun rol blijven spelen tot aan de Méditerranée. Een kort stukje Haspengouw om Luik te ontwijken en daarna de doorsteek van de Ardennen via de Oostkantons. Wie in dit stuk een iets ruigere variant met meer Hoge Venen wil, kan bv. GR573 en GR56 nemen.

Luxemburg wordt doorkruist van het ene drielandenpunt bij Ouren (B / L / D) naar het andere bij Schengen (F / L / D) en volgt daarbij grotendeels de grote valleien van Our (met een lus door het Müllerthal) en Moezel. Soms is het de moeite om eens de rivier over te steken om een saai stukje te vermijden of op een baaldag eens wat in te korten of gewoon om ook de Duitse kant van de vallei (met o.a. resten van de Westwall) eens te verkennen. Zie Matthiasweg of Luxemburgs deel van de Camino.

Na de passage van het dichtbevolkte gebied tussen Luxemburg en de Metz zijn er twee grote opties om Frans Lotharingen te doorkruisen nl. de GR5 zelf en een variant de GR5F. De GR5 doorkruist een zeer landelijk gebied met bossen en landbouw. Je komt er ook langs heel veel sporen van de 1° wereldoorlog. De GR5F is een shortcut via de Moezel. Korter en logistiek eenvoudiger (meer dorpjes, spoorweg in de buurt), maar je mist dan een heel interessant stuk van de Vogezen.

Middelgebergte : Vogezen en Jura.

In de Vogezen komt het berggevoel er voor het eerst bij. Bij mooi weer wijdse vergezichten. Meerdere dagen achter elkaar zonder een dorpje. Overnachtingen in berghutten. In de winter : sneeuw met tandjes. Geen fotogeniek tapijt, maar met white-outs, intense kou en gevaarlijke corniches als het waait, hier en daar een skigebiedje waar je als wandelaar niet welkom bent, moeizaam sporen bij verse sneeuw...

Ook in de Vogezen is er een eigen bewegwijzering : met rode rechthoekjes. De GR5 komt om de paar dagen langs in dorpen en kiest voor een logische relatief vlot lopend routeverloop. Wie het wat ruiger en eenzamer wil, kiest voor de GR531 (blauwe rechthoekjes) of GR532 (gele rechthoekjes) die min of meer parallel lopen met de GR5. Ook wie bivakkeert zal eerder de variant nemen langs meertjes ipv. de GR5 op de kamlijn.

Na het stedelijk stukje rond Belfort wordt de Jura aangevat. Rustig opbouwend, eerst de lagere stukken, dan de Gorges du Doubs en Hautes Combes en pas op het einde heel even de Jura-kamlijn met het uitzicht op het meer van Genève en de Alpen. Wie langer op de kamlijn wil wandelen steekt bij La Chaux de Fonds ineens door naar de Zwitsere Haute Route du Jura.

Hooggebergte : Alpen

Direct na het meer van Genève wordt het duidelijk wat hier verwacht wordt : hoogteverschillen van 1000 à 1250 m/dag, 6 à 8 uur stappen per dag, meerdere dagen na elkaar weg van de bewoonde wereld. Tijdens de 40-tal dagen stappen veranderen de Alpen langzaam van groen en regenachtig met koeieboeren in het noorden naar mediterraan en kurkdroog met schaapherders in het zuiden.

Op enkele plekken moet gekozen worden voor varianten.

  • Helemaal in het begin : wie met de trein aankomt vanuit België is veel sneller en goedkoper in Thonon dan in St-Gingolph en kiest dus voor de GR5-variant vanuit Thonon.
  • De 3 etappes die samenvallen met de TMB kunnen enorm druk zijn. Voor varianten : zie regiofiche Mont Blanc.
  • Voor de doorsteek van de Vanoise biedt de klassieke GR5 de keuze tussen een route vlak langs de grote weg en de skistations op Col de l'Iseran ofwel de Col des Fours (bijna 3000 m, met een lastig sneeuwveld tot eind juli). Geen van beiden zijn aantrekkelijk, daarom is de GR55 vaak de meer logische keuze. Nog beter is om the best of both worlds te nemen : 2 dagen GR55 tot Entre Deux Eaux, dan terug de GR5 nemen met de panoramische zichten op de Haute Maurienne.
  • Voor de doorsteek van Les Cerces zijn er opnieuw een heleboel alternatieven mogelijk. De meest elegante is om de GR5 te blijven volgen tot Névache en dan de lange panoramische graat tot in Briançon (GR5C, relatief lange etappe die je alleen met een nacht in de tent kan opsplitsen).
  • Binnen de Queyras kan iedereen naar eigen inspiratie varianten bedenken die een vergelijkbare beleving zullen hebben als de klassieke GR5.
    Wie een hoge variant wil voor het atypisch lange stuk asfalt na Maljaset in de Haute-Ubaye, kan uitwijken naar Italië met 2 etappes van de Grand of Petit Tour du Chambeyron en op die manier Larche bereiken.
  • In de Mercantour kan niemand ontsnappen aan hét discussiepunt van alle GR5-wandelaars : eindigen we met een speedafdaling naar Utelle en een stadswandeling naar Nice ? Of passeren we nog enkele toplocaties in de Alpen : Cougourde of "la petite Suisse de Nice", La Vallée des Merveilles en de forten van Authion ? Wie nog de energie en de tijd heeft, kiest zeker voor de GR52.
    Ook in 2022 moet er nog rekening gehouden worden met enkele wegomleggingen. Zie dit overzicht.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

In Nederland, Vlaanderen en een stuk in Wallonië (tot Spa of eventueel tot Stavelot) is ongeveer elke etappe vlot bereikbaar met openbaar vervoer (trein, of lokale bus + trein).
Ook het Luxemburgse deel is zeer goed ontsloten met (overigens gratis) openbaar vervoer.

Voor de rest van de GR kan je om de 7 à 10 etappes een vlot bereikbaar station verwachten op of in de directe omgeving van de GR5.  
Is het nodig om op een tussenliggend punt de GR te onderbreken ben je eerder aangewezen op onregelmatige busverbindingen, of in een aantal gevallen een taxi- of belbusdienst.

Topokaarten en gidsen

Topogidsen

  • Cicerone GR5 Trail (Engels, papier). Splitst de GR5 op in drie delen (laaggebergte - middengebergte Jura en Vogezen - hooggebergte Franse Alpen) en beperkt zich tot het eigenlijke GR5 pad.
    Dat is jammer. Maar tegelijkertijd typisch angelsaksisch. De Cicerone gids is zoals steeds erg degelijk maar bekijk zelf vooraf waar je alternatieven wil nemen.
  • De klassieke rode GR-topogidsen of ook hier (Frans + vertalingen, papier). Splitsen de GR5 op in 12 delen die min of meer focussen op een klassiek wandelgebied. Ze beschrijven ook enkele lokale varianten en korte lustochten in die gebieden.
  • Trekmag topo voor de GR5 in de Franse Alpen (Frans, online)

Bewegwijzering

Rood / wit op het grootste deel van het parcours : Nederland, België en het grootste deel van Frankrijk.

In de Vogezen rode rechthoekjes op een witte achtergrond.

In Luxemburg met donkergele cirkels (noorden) en donkergele rechthoeken (zuiden)

In het korte stukje door Zwitserland : gele ruiten.

Bevoorradingsmogelijkheden onderweg

In Nederland, Vlaanderen, het grootste deel van Wallonië en Luxemburg, passeer je dagelijks of om de twee dagen in de buurt van een dorpswinkel of supermarkt.
In Lorraine, Vogezen, Jura, ... passeer je heel regelmatig dorpjes, maar je kan er vaak niet rekenen op een dorpswinkeltje. Zodra je de Alpen bereikt, verandert het beeld : om de paar dagen passeer je een dorpje met een kleine supermarkt ; in de berghutten kan je vaak ook wat snacks of een lunchpakket kopen.
 

Nuttige bronnen

Bruikbare websites

GR5 TV-serie