We delen, om het overzichtelijk te houden, Schotland op in vier belangrijke wandelgebieden:

  • Zuidelijk Schotland (Southern Uplands & Central Lowlands): Vanaf de grens tot Glasgow
  • Het centrale deel (Grampian Mountains): Tussen Glasgow en de Great Glen
  • Het Noordelijke deel (Northwest Highlands): Vanaf Great Glen tot Cape Wrath
  • De eilanden: Inner Hebrides, Outer Hebrides, Islands of Orkney, Islands of Shetland

Scotland_Location_Named_HR.png

Bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Scotland

Overnachten en kamperen

Op de gemarkeerde nationale routes zal het niet moeilijk zijn om een slaapplaats te vinden. Mogelijkheden zijn hier in overvloed: campings, B&B, bunkhouses, hostels, SYHA Hostelling. Boeken kan vb. via visitscotland.com.

De avontuurlijker ingestelde wandelaar die een eigen tocht wil uitzetten kan ook terugvallen op de bothies. Dit zijn primitieve onderkomens met weinig of geen voorzieningen, en zijn dus niet te vergelijken met berghutten in de Alpen of in Noorwegen. Het zijn eenvoudige huisjes of hutjes die onbemand zijn en vaak geen faciliteiten hebben zoals lopend water of dekens. Het gebruik ervan is gratis. Een matje, slaapzak en kookgerei moet je zelf meenemen.

Bothies zijn meestal gebouwen of vroegere woningen die op grond van grote landeigenaren staan die daar geen gebruik meer van maken. Hoewel het niet uitzonderlijk is dat ze tijdens jachtperiodes de bothy zelf gebruiken als uitvalsbasis of ter beschikking stellen voor educatieve schoolprogramma’s. In dat geval zet je je tent op. Het gebruik van deze bothies is gratis. Niets houdt jou tegen om je lid te maken van de Mountain Bothy Association en op die manier hun werking te steunen bij het onderhouden van deze overnachtingsplaatsen. 

Sch1.jpg

Strathan Bothy, Sutherland (foto: Peter Van den Bossche).

Sch2.jpg

Interieur van An Cladach Bothy, Islay (foto: Peter Van den Bossche).

Schotland geeft amper beperkingen voor diegene die zijn tent op wil zetten. Het bivakkeren is zowat overal toegelaten. De uitzonderingen (zoals op drukbelopen routes als de West Highland Way) staan samengevat op Outdoor Access Scotland. Schotland lijkt, met een blik op de kaart voldoende vlakke plekken te hebben maar de praktijk leert dat heel wat ondergrond drassig is, oneffen door grote  graspollen, bedekt door stenen of ingepalmd door heide die het niet altijd toelaten op een deftige manier een shelter op te zetten.

008-DSC00257.jpg

Bivakkeren boven Loch Maree (foto: Ivo Vanmontfort).

Openbaar vervoer

Naar Schotland kan je met het vliegtuig, de boot, de trein of de auto reizen. Om je bestemming te bereiken zal je soms nog een bus, ferry of binnenlandse vlucht moeten nemen.

Naar Schotland

Vliegtuig

Edinburgh airport wordt vanuit België bediend door Brussels Airlines (vanaf Zaventem) en Ryanair (vanaf Charleroi). Ook vanuit Nederland kan je richting de Schotse hoofdstad vliegen. British Airways vereist een overstap in Londen Heathrow, en vandaar naar Edinburgh, Glasgow of Aberdeen. Vanuit Schiphol zijn er rechtstreekse verbindingen met Aberdeen en Inverness.

Meer info op http://www.visitscotland.com

Vliegreizen vereist wat voorbereiding in het opzoeken van de beste verbindingen en tarieven. Men kan soms voordelige combinaties vinden met Schotse binnenlandse vluchten. Het vliegtuig is vb. de enige wijze om op één dag vanuit België een plaats als Islay te bereiken.

Archipels als de Inner Hebriden, Outer Hebriden, Orkney of Shetland worden lokaal bediend met kleine vliegtuigen, met enkele merkwaardigheden zoals Barra, waar de landingsbaan op het strand is gelegen en slechts bij laagtij kan gebruikt worden, alsook de kortste lijnvlucht ter wereld, slechts 2 minuten, tussen de Orkney-eilanden Westray en Papa Westray.

Trein

De Eurostar uit Brussel komt toe in het Londonse St-Pancras station. Eurostartickets zijn te verkrijgen op http://www.eurostar.com

Aan de overkant van de straat ligt King's Cross station, hier vertrekken directe treinen naar Edinburgh.

Ongeveer 800m van St Pancras ligt Euston station, hier vertrekken treinen naar Glasgow, alsook de nachttreinen. Deze “Caledonian sleepers” bedienen enerzijds Edinburgh en Glasgow (de “lowland sleeper” die rond 23:00 vertrekt) en anderzijds Fort William, Aberdeen en Inverness (de “highland sleeper” die rond 21:00 vertrekt). Dit is één van de meest aangename wijzen om naar Schotland te reizen. Meestal is het voordeliger om op voorhand te reserveren, men is dan wel aan die trein gebonden.

Britse treinkaartjes kunnen worden gereserveerd op http://www.scotrail.co.uk. Men betaalt per kredietkaart en krijgt een code, met behulp van deze code (en de kredietkaart!) kunnen de tickets afgedrukt worden aan de automaten in alle Britse stations. De nachttreinen moet je boeken via https://www.sleeper.scot.

Boot

De rechtstreekse ferrylijn Zeebrugge-Rosyth is reeds enkele jaren afgeschaft, de meest noordelijke ferries zijn nu Zeebrugge-Hull en IJmuiden-Newcastle. De snelste ferryverbindingen zijn via Dover maar vereisen natuurlijk nog een lange rit door heel Engeland.

Vervoer ter plaatse

Een zeer goede website voor lokaal vervoer in Schotland is http://www.travelinescotland.com
Deze bevat alle bussen, treinen en ferry’s. De site beschikt over een handig deur-tot-deur planningstool, men kan er echter geen kaartjes kopen.

Trein

De voornaamste spoorlijnen in de Highlands:

  • West Highland Line, Glasgow naar Fort William en Mallaig. Deze lijn staat alom bekend als één van de mooiste treinritten ter wereld.
  • Edinburgh-Glasgow naar Inverness
  • Inverness naar Kyle of Lochalsh
  • Inverness naar Wick en Thurso

Meestal is het voordeliger om op voorhand te reserveren, men is dan wel aan die trein gebonden. Wie liever flexibel is, kan zich beter een Train Pass aanschaffen waarmee men binnen een vastgelegde periode elke bus, trein of ferry naar wens kan nemen.

Reserveren kan op http://www.scotrail.co.uk. Men betaalt per kredietkaart en krijgt een code, met behulp van deze code (en de kredietkaart!) kunnen de tickets afgedrukt worden aan de automaten in alle Britse stations.

Bus

Lokale diensten zijn niet te reserveren, voor de lange-afstandsbussen is dit wel aanbevolen (goedkoper, maar dan ben je ook gebonden aan het uur van vertrek) via http://www.citylink.co.uk.

Voor schaars bediende gebieden zoals het noordwesten is de busdienst van http://www.decoaches.co.uk zeker interessant. Deze rijdt van mei tot september en heeft een aanhangwagen om fietsen te vervoeren.

Boot

Reserveren op de ferry's is aangewezen als men per auto reist, voor voetgangers of fietsers is dit overbodig.

Auto

Secundaire wegen in Schotland zijn veelal eenbaanswegen van het type “single track”. Om de paar honderd meter is er een uitwijkplaats, aangegeven met een bord. Deze zijn ook nuttig om een sneller voertuig (een lokale bestuurder die de weg kent bijvoorbeeld) te laten inhalen.

Komt men terug op een tweebaansweg, niet vergeten dat er links wordt gereden! In dun bevolkte gebieden zijn er ook niet zoveel benzinestations te vinden.

Beste periode

Over schotland wordt geregeld beweerd dat je er vier seizoenen in een dag kan hebben. Dat Schotland een synoniem staat voor regen is echter een veralgemening. Eigenlijk is het erg afhankelijk van de locatie. Het klimaat is in het algemeen fris en nat en wordt beïnvloed door de warme golfstroom vanuit de Caraïben. Hij houdt de Schotse kust ijsvrij in de winter. Door de Atlantische invloeden en de hoofdzakelijk (zuid)westelijke winden is het weer langs de westkant wisselvallig en soms erg stormachtig. De oostelijk kant heeft wat droger weer doordat de wolken hun lading al hebben gelost over de eilanden en de westelijke toppen.

Opkomende zeemist (“Scottish haar”) kan de uitzichten op een heldere dag vergallen wanneer de warme lucht over het koude zeewater afkoelt en landinwaarts trekt. Op andere momenten word je geconfronteerd met een laaghangend wolkendek en blijft de zichtbaarheid beperkt tot de valleien. Het maakt de oriëntatie er niet gemakkelijker op. Check de Schotse weerberichten op de website van http://www.mwis.org.uk

Het begin van wandel(hoog)seizoen situeert zich eerder vanaf midden april en mei wanneer de meeste sneeuw (met uitzondering van Cairngorms) al grotendeels is verdwenen. Maar vergis je niet, sneeuwval blijft mogelijk in het voorjaar.

Sch4.jpg

A’ Chuil Bothy in Glen Dessary (foto: Joery Truyen).

Mei wordt gemiddeld gezien als één van de drogere maanden. De midges, kleine steekvliegjes, zijn dan nog niet zo actief. Met het stijgen van de temperaturen worden ze steeds talrijker en kunnen soms erg hinderlijk zijn. De piek ligt tussen juni en augustus. Er bestaat zelfs een heuse Midge Forecast.

Sch5.jpg

Midges (foto: Peter Van den Bossche).

Anderzijds zijn er de “clegs” of dazen, die voor pijnlijke beten kunnen zorgen. Verder is het in sommige gebieden nodig om op teken te letten die een gezondheidsrisico kunnen vormen, maar dat is in de Ardennen natuurlijk ook het geval.

De winters zijn in het oosten kouder. De Cairngorms houden het langst hun sneeuwlading vast en zijn het gebied bij uitstek waar aan wintersport wordt gedaan. De omstandigheden kunnen dan zacht uitgedrukt, soms erg guur zijn.
Als winters tussendoortje, een oud filmpje uit 1976 van John Cunningham op Ben Nevis.

Sch6.jpg

Winter in de Cairngorms (foto: Debbie Sanders).

De noordelijke gebieden van Schotland hebben in de winter erg korte dagen terwijl bij het begin van de zomer ze even geen complete duisternis kennen. De tijden van zonsopgang en -ondergang vind je op http://www.ukweathercams.co.uk

Bewegwijzering en paden

De “Scottish Outdoor Access Code” regelt de vrije toegang tot de immense Schotse open ruimte. In principe is de toegang tot het land vrij, ook als het om privédomein gaat. Men kan dus gaan en staan waar men wil, en een route opstellen enkel met behulp van de kaart. Belangrijk is wel rekening te houden met het desolate landschap, het grillige weer en het af en toe ontbreken van paden.

Dat maakt dat navigeren in ongebaand terrein enkel weggelegd is voor ervaren stappers met kennis van kaart, kompas en eventueel GPS. Het is wel een unieke ervaring, maar vraagt naast navigatievaardigheden ook veel tijd; het terrein is immers vaak drassig of moeilijk begaanbaar.

Sch7.jpg

Wie ongebaand terrein opzoekt, vindt soms erg drassige stukken (foto: Ivo Vanmontfort).

Kaarten en topogidsen

Een zeer aanbevelenswaardig boekje om zelf trips te plannen is “Scottish Hill Tracks“, uitgegeven door de “Scottish Rights of Way Society”, waarin enkele honderden routes zijn beschreven. Het gaat om “rights of way”, waar steeds vrije doorgang moet worden verleend (alhoewel het in de praktijk soms over een zeer vaag paadje kan gaan).

Op Scottish National Heritage vind je een oplijsting van alle bewegwijzerde wandelpaden in Schotland. Klik op de naam en je wordt rechtstreeks doorgelinkt met de website van het pad.

Bevoorrading en water

Voor een lange tocht moet men vaak zelf voor de bevoorrading instaan. Water is er in overvloed te vinden, koken of filteren voor gebruik is echter wel aangewezen. GSM-dekking is meestal zwak, en er zijn weinig nederzettingen.

Mobiel netwerk

Dekking : In de interessantste wandelgebieden zijn meteen ook de gebieden waar de de dekking beperkt is tot de dorpen en hoofdwegen.
Deze overzichtspagina linkt door naar de network coverage van de verschillende providers. Focus hierbij op de grote (O2, EE, 3, Vodaphone).

Roaming : Vanaf 2022 is iedere operator terug vrij om roaming kosten aan te rekenen. Of dit wel of niet gebeurt, zoek je dus best vooraf uit voor jouw specifieke operator en abonnement.

Noodoproep bergredding : 999 of 112. Vraag naar "Police" en dan "Mountain Rescue". Alternatief werk met SMS via emergencysms (vooraf registreren en primair bedoeld voor personen met spraakstoornissen, maar het kan handig zijn als er nauwelijks bereik is). In sommige afgelegen gebieden bv. de Shetlands, vraagt men expliciet om bij een noodoproep de positie door te geven met What3Words. Misverstanden zijn snel gemaakt met die app, dus geef altijd een tweede woord-combinatie op van een positie die 5 of 10 meter verderop ligt.

Interessante tochten

Beginners kiezen best voor bewegwijzerde wandelroutes. De bekendste zijn:

  • de West Highland Way, de meest beroemde en populairste route, van Glasgow tot Fort William.
  • de Great Glen Way, van Fort William naar Inverness, via Loch Ness.
  • de Speyside Way, door de whiskystreek.
  • de Southern Upland Way, van kust tot kust door Zuid-Schotland.
  • wat nieuwer is de East Highland Way waarvan de markering op het terrein nu wel rond zal zijn ; deze verbindt Fort William met Aviemore.
  • ook vrij nieuw is de John Muir Way, een Coast-to-Coast door de heuvels van de Lowlands, tussen de rand van Glasgow en de rand van rand van Edinburgh.

Een erg interessant overzicht van alle wandelroutes op kaart en naar moeilijkheidsgraad vind je op Walkhighlands. Bovenaan kies je voor ‘show map’ (overzichtskaart) of ‘show comparison’ (overzichtstabel met mogelijkheden voor openbaar vervoer en bagagetransfer).  Als je doorklikt op de routes en vervolgens de individuele etappes, kan je er ook kaartjes én GPS-tracks downloaden!

Populaire routes zoals de West Highland Way kunnen relatief druk zijn, en ook de routes naar de “Munro’s” (de 282 heuveltoppen hoger dan 3000 voet of 916m), zijn populair.

Bovenstaande routes zijn goed bewegwijzerd langsheen het parcours. Elders in Schotland moet je het vaak stellen met geen of erg summiere bewegwijzering aan de start van een pad. Hieronder een typisch voorbeeld. Slechts de richting naar de eindbestemming is aangegeven, onderweg zijn er geen merktekens en moet men zich zelf oriënteren. Let ook op het waarschuwingsbordje!

Sch8.jpg

Richtingaanwijzer in Schotland (foto: Peter Van den Bossche).

In grote delen van Schotland heerst de eenzaamheid en is de wandelaar volledig op zichzelf aangewezen. Er zijn een aantal mooie maar uitdagende langeafstandsroutes die niet bewegwijzerd zijn, maar wel beschreven in de literatuur, zoals:

  • De Highland High Way, deze loopt ongeveer evenwijdig met de West Highland Way, maar op veel grotere hoogte. Een stuk uitdagender maar bij laaghangend wolkendek en verstoken van enig uitzicht zie je toch veel mensen overschakelen op de WHW.
  • De Cape Wrath Trail (North to the Cape), die van Fort William naar het uiterste noordwesten loopt. Enige ervaring is nodig. Het is niet de meest gemakkelijke route maar eenmaal Cape Wrath bereikt heb je een goed overzicht gekregen waar Schotland voor staat. Het is zoals bij veel andere langeafstandsroutes, velen brengen eigen accenten aan die de route gemakkelijker of zwaarder maakt. Diverse links: Cape Wrath Guide, walkhighlands CWT.
  • Walking the watershed, een route die de waterscheiding volgt. Een experimentele route die door weinig mensen wordt gelopen.
  • Recenter is er de Scottisch National trail bijgekomen. Deze route  loopt voornamelijk over bestaande routes van de zuidgrens met England tot het noordelijkste punt waarbij het laatste stuk de Cape Wrath Trail volgt.
  • De Stevenson Way is een buitenbeentje ; ze volgt de route die in één van de romans van Stevenson is beschreven. Het middendeel door Glen Coe en Rannoch Moor is erg eenzaam maar het eerste en laatste deel lopen door meer bewoond gebied.

Jacht

De hooglanden kennen een grote populatie edelherten en de jacht is een beheersmiddel om de populatie leefbaar te houden. In tegenstelling met bv. de Ardennen worden er geen drijfjachten georganiseerd, maar uitsluitend “stalking”. Doorgaande routes blijven altijd toegankelijk, maar sommige heuvelflanken kunnen door stalking ontoegankelijk zijn tijdens het seizoen (1 juli tot 20 oktober voor hertenbokken en 21 oktober tot 15 februari voor hindes). Op zondag wordt er niet gejaagd.

Meer informatie over de jacht.

Schotland, een natuurlijk landschap?

Schotland lijkt wild, een natuurlijk landschap is het niet. De mens heeft heel sterk ingegrepen. Vroeger was het land dicht bebost. Het Caledonische woud is onder invloed van de mens en de begrazing door schapen en herten alsmaar kleiner geworden. Dit heeft een verarming van de biodiversiteit veroorzaakt. Bovendien is de ontvolking met zachte of harde hand tijdens de Highland Clearances een donkere bladzijde in de Schotse geschiedenis en verklaart voor een deel de leegte van dit gebied.

Er gaan al lang stemmen op om het tij te keren en te kiezen voor herbebossing en herintroductie van vb. wolven. Tegengestelde belangen blijven echter spelen. De jachtlobby houdt graag zijn wildbestand op peil. Kilometerslange hekkens moeten nu nieuwe boomgroei beschermen tegen grazende schapen of de grote kuddes edelherten.

Munro’s

Voor dagtochten vind je zowel in het zuiden als het noorden meer dan genoeg suggesties. Heel dikwijls zijn ze gelinkt aan een uitgezette route naar een plaatselijke top of rijgen ze verschillende toppen aan elkaar. Heel wat wandelaars zijn immers gedreven bezig met het afvinken van de bestaande ‘Munro lijsten’. Het maakt dat het, zeker in een weekend wat drukker kan zijn in ‘Munro gebied’‘.

Deze routes zijn niet gemarkeerd of misschien heel spaarzaam met een steenmannetje, maar over het algemeen goed beschreven. Ze variëren nogal in moeilijkheid en sommigen liggen erg afgelegen. Een top krijgt de naam Munro als hij hoger dan 3000 voet of 914m is. Lagere toppen worden ook opgelijst (Corbetts en Grahams) en zijn ook aantrekkingspolen zeker omdat daar heel fraaie exemplaren tussen zitten. Dagtochten kunnen wel als basis dienen om meerdaagse tochten uit te stippelen. Het is niet uitzonderlijk om Schotland ongebaand te verkennen. Het open bijna boomloze landschap is daarbij een plus als tenminste mist geen roet in het eten gooit.

Sch9.jpg

Terugblik op Loch Coire na Caime, Spidean a’ Coire Loch en de Am Fasarinen Pinnacles, gezien vanop Mullach an Rathain (1023m), de westelijkste top op de Liathach-graat (foto: Willem Vandoorne).

Zeekajakken en packraften

De grote meren, fjorden, rivieren en uitgesproken kustlijn maakt dit gebied ook aantrekkelijk voor tour tochten met een zeekajak. Meer in het binnenland kan je er ook goed terecht met een packraft.
Enkele links voor een eerste verkenning wil je de packraft meenemen:

Ben je bekend met deze regio? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be