De graniet en kalkwanden zijn het decor van wat wellicht het dichtste netwerk van "blauwwitte" paden is van Zwitserland. Dit is een paradijs voor zeer ervaren bergwandelaars die ook op zeer lastig terrein uit de voeten kunnen.
Tussen al dat geweld liggen ook enkele fraaie routes voor beginners. Die verkennen ook de "places to be" van de Zwitserse geschiedenis. Hier, rond het Vierwoudstedenmeer, werd de kern van Zwitserland gelegd.
De regio is zeer vlot met de trein bereikbaar.

Ben je bekend met deze regio? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be

Situering

Deze regio is het hart van Zwitserland. Ze ligt niet alleen centraal, het is ook de plek waar de Zwitserse staat ontstond : in  1291 door de eed tussen de leiders van Uri, Schwyz en Nidwalden op Rütli aan de oever van de Vierwaldstättersee. Het gebied komt grofweg overeen met de deze drie kantons + het stukje Obwalden dat hierin ingesloten ligt.

De belangrijkste stad in dit is Luzern. Rond de Vierwaldstättersee vind je lagere bergen, ideaal voor beginners of voor wie buiten het zomerseizoen in Zwitserland wil wandelen. Enkele van de nationale langeafstandspaden (Via Jacobi, Trans Swiss Trail, Via Gottardo) kruisen elkaar hier ; ook de route rond het meer is interessant. Deze paden combineren bergachtige stukken die voor iedereen toegankelijk moeten zijn, met stedelijke omgeving en stukjes asfalt. Wie een stukje hogerop gaat, komt op de uitlopers van de toppen die al sinds het begin van de bergsport in de Alpen met treintjes en hotels omgezet zijn tot toeristische attracties : Rigi (1797) en Pilatus (2118).

De belangrijkste vallei in dit gebied is de diep ingesneden fjord-achtige vallei van de Reuss waar de spoorweg en snelweg van Altdorf richting Gotthardtunnel lopen. De vallei van de Klausenpas en de vallei van Engelberg zijn de twee andere hoofdwegen in dit gebied. Alle andere valleien zijn klein en ingesloten, steil, erg bergachtig.  

De toppen zijn niet speciaal hoog, maar de hoogteverschillen zijn serieus. De bekendste top is de Titlis (3238) boven Engelberg die met een kabelbaan bereikt kan worden. Ook de Mythen (1898) is een opvallende verschijning in Schwyz. De vele andere toppen zijn alleen bekend bij een kennerspubliek van gedreven rotsklimmers en alpinisten.

Wie in deze bergen in deze regio een huttentocht wil doen, kan dat perfect. Er is een uitgebreid padennetwerk en er zijn veel uitstekende berghutten. Maar je moet wel een keuze maken.

  • Ofwel volg je min of meer de grote valleien. Dit is de keuze die de Via Alpina maakt, die het hele gebied van Oost naar West kruist via de Klausenpass en Engelberg. Je volgt dan klassieke bergpaden in T2 / T3 en je wijkt regelmatig uit naar de dorpen in de vallei.
  • Ofwel blijf je op hoogte. Maar dan moet moet je de paden nemen zoals ze zijn : met erg lastige bergpaden die die de wirwar aan kloven en bergkammen doorkruisen die de vele valleitjes van elkaar isoleren. De moeilijkheid ligt dan vaak op T4 = alpien bergwandelen. Stukjes gletscher of steile sneeuwvelden waarvoor ijsbijl en crampons nodig zijn, scrambling waarbij je eventueel stukken wil afzekeren met touw en gordel, hangbruggen, lange met kabels uitgeruste klauterstukken, onstabiel puin, ...
    Tel daarbij dat deze passage vaak nat liggen : net als Berner Oberland is dit stuk van de Alpen een stuk natter en regenachtiger dan de zuidelijker gebieden.
    Wie niet beschikt over ervaring / wie niet het materiaal meebrengt en kan gebruiken voor AL deze soorten terrein, moet zeer voorzichtig zijn met de tochtplanning. Kies voor een eenvoudiger route of kies ervoor om via dagtochten te proeven van dit eldorado van alpiene tochten.

urner alpen salbitbrucke.jpg

Salbitbrücke, gigantisch hoog boven een kloof.

urner alpen scrambling.jpg

Scrambling in de buurt van Sustenjoch. Dit is alpien bergwandelen op een blauwwit gemarkeerde trail.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Zie algemene info voor Zwitserland.

Wie overnacht (in camping, hotel, B&B, berghut, ...) kan in Luzern en in Uri het lokale openbaar vervoer gratis gebruiken : meer info op Uriticket en Gästekarte Luzern. In de andere kantons van Centraal Zwitserland zijn er enkel kortingen.

Interessante tochten

Bergwandelroutes

Rondje Vierwoudstedenmeer.

Deze route is ook interessant in lente en herfst. Tussen Luzern en de weide van Rütli en terug. De beleving is vergelijkbaar met die van een kustpad in bv. Noord-Frankrijk of de Engelse zuidkust : afwisseling van fraai aangelegde dorpen met wilde stukken natuur en bij mooi weer een zwemstop bij een strandje. Dit blijven wel de bergen : de hoogteverschillen die je moet verteren zijn vaak enkele 100m, één keer 800 m in één keer. Anders dan bij de meeste andere Zwitserse grote meren, zijn de spoorwegen en snelwegen meestal veraf. De meer stedelijke stukken kan je gemakkelijk skippen met een busrit. Tussen Brunnen en de Rütli-weide kan je kiezen tussen een korte ferry of de volledige lus om de Urnersee richting Altdorf. Die laatste is overigens een uitloper van het Vierwoudstedenmeer met een eigen naam op de kaart.

  • Naam en officiële website : Waldstätterweg (98) en Weg der Schweiz (99)
  • Type : lustocht door middengebergte 
  • Startpunt en eindpunt : Luzern of Altdorf
  • Lengte : 115 km + 35 km
  • Hoogtemeters : 4800 m + 1300 m
  • Etappes : officieel 7 + 4 : dit zijn erg korte etappes. Fysiek sterke wandelaars kiezen voor een andere indeling.
  • Moeilijkheid : Staptechniek Niveau 2 op 4. Fysiek Niveau 2 op 4.
  • Periode : kan heel het jaar. Lente en herfst zijn het mooist. Op 1 augustus wordt op de Rütli weide de nationale feestdag gevierd ; de route blijft toegankelijk, maar je moet vooraf registreren en gratis tickets opvragen.

Bivakkeren is hier geen optie. De meest gebruikelijke manier om deze route te doen is met de dagrugzak en ofwel gebruik maken van een service met bagagetransport, ofwel één of twee campings of hostels kiezen voor de overnachting en die telkens te bereiken met openbaar vervoer.

Deze route kan perfect gecombineerd worden met stukken van de Via Jacobi of de Trans Swiss Trail die beide een stuk overlappen met het Vierwoudsteden Rondje. 

Oost-West Via Alpina

De meest logische doorsteek van Centraal Zwitserland is een deel van de Via Alpina. Je volgt de smokkelpaden van de Klausenpass en na een stedelijk stukje in Altdorf volgen opnieuw twee cols met een afdaling naar een dorp met allerlei voorzieningen.
Het interessante van deze route is dat je een groot deel van de tijd de keuze hebt tussen een hogere variant en een variant in de vallei. Afhankelijk van het weer en jouw eigen conditie kan je ongeveer elke dag beslissen om het rustig aan te doen op brede wegen en pistes, of een stuk hoger, op bergpaden met een weids uitzicht. Je overnacht meestal in hotels. Laat je hierdoor niet afschrikken : veel hotels hebben een slaapzolder (Lager) waar je aan berghutprijzen terechtkan. 

  • Naam en officiële website : Via Alpina - nationaal pad 1
  • Type : tocht in lijn door vallei en door alpenweiden op ca. 2000 m hoog.
  • Startpunt : Linthal op de overgang met de Glarner Alpen (treinstation)
  • Eindpunt : Meiringen op de overgang met Berner Oberland (treinstation)
  • Lengte : 107 km
  • Hoogtemeters : 6300 m+
  • Etappes : officieel 5 : daar zitten enkele extreem zware etappes tussen. Reken op een week voor de hele trail, of maak intensief gebruik van de kabelbanen om deze route wat beter te verteren.
  • Moeilijkheid : Staptechniek Niveau 2 op 4. Fysiek Niveau 3 à 4 op 4 afhankelijk van wel of niet kabelbanen gebruiken.
  • Periode : juli tot september. In juni is er nog veel sneeuw en in sommige jaren ook lawinerisico.

Vooral in Engelstalige middens wordt deze route de Alpine Passes Trail / Alpenpassroute genoemd. Veel bruikbare links op wandersite.ch. Het is ook een stuk van de "green trail" van het Via Alpina netwerk. Voor meer info, topogidsen enz. zie de Via Alpina pagina.

Alpiene hoogtoeren

De Urner Alpenkranz

Dit is een ambitieuze huttenronde in hoefijzervorm die de meeste berghutten van Uri met elkaar verbindt, zonder af te dalen naar de vallei. Ze valt uiteen in viertal delen. Vooral het lange vierde deel is zeer uitdagend, met bijna non-stop etappes in niveau T4. Wie deze ronde in één keer wil doen plant best een aantal baaldagen in waarbij er verplichte rust wordt genomen in een berghut omdat het weer te slecht is. Het alternatief is om bij slecht weer uit te wijken naar de vallei en later verderop terug in te takken op de route. 

  • Naam en officiële website : Alpenkranz.ch
  • Type : tocht in lijn door de bergen aan beide zijden van de vallei van de Reuss, van berghut naar berghut zonder afdalingen naar de dorpen in de vallei.
  • Startpunt en eindpunt : bushaltes of kopstations van kabelbanen in de omgeving van Altdorf (station)
  • Lengte : 360 km
  • Hoogtemeters : 27 500 m+
  • Etappes : officieel 40 : een etappe is dan telkens het stuk tussen 2 berghutten die deelnemen aan de Alpenkranz. Een aantal etappes zijn maar enkele uren lang. Reken voor het geheel van de route ca. 30 stapdagen.
  • Moeilijkheid : Staptechniek Niveau 3 à 4+ op 4. Fysiek Niveau 3 à 4 op 4 afhankelijk van het gekozen stuk van de Alpenkranz.
  • Periode : juli tot september.

De eerste vier etappes staan wat los van de rest en lopen door het middengebergte dat direct uitkijkt op het Vierwoudstendenmeer.
Dan volgt - na een verbinding met openbaar vervoer - een stuk van een 15-tal etappes aan de oostkant van de vallei. Dit is grotendeels T3, met enkele etappes in niveau T4. Die enkele etappes kunnen gemakkelijk met een variant over de Via Alpina of door af te dalen naar de vallei, vermeden worden.
Tussen Oberalppass en Furkapass gaat de Alpenkranz even buiten de grenzen van het kanton. Opnieuw een stuk T3, met gemiddeld minder hoogtemeters en meer kilometers per etappe. Op de kaartjes van de Alpenkranz staat het deel tussen Gotthardpas en Furkapas nog als T4, maar deze paden zijn een stuk eenvoudiger en beter bewandelbaar geworden door een grote onderhoudsbeurt.
Het stuk op de westkant van de Reuss, van etappe 24 tot 40 dus van Furkapass tot Brüsti, is zo goed als continu T4. Dit is een zeer heftig stuk dat alleen is weggelegd voor mensen met een serieuze alpiene ervaring, zoals hierboven al uitgelegd. Wie dit nog wat wil verzwaren : onderweg kunnen enkele via ferrata's meegepikt worden. Na een verplaatsing met kabelbaan en bus kan nog een 2-daagse lus op de Uri Rotstock als grote finale toegevoegd worden.
 

Obwalden en Nidwalden Hoogteweg

Dit zijn twee sterk vergelijkbare tochten, grotendeels in terrein T2. Telkens een hoefijzervormige tocht van 1 week van berghut tot berghut. Ondanks de relatief beperkte hoogte - beide tochten lopen grotendeels tussen ca. 1500 en ca. 2000 m - zijn ze fysiek niet te onderschatten. De tocht loopt grotendeels op brede en goede paden door bossen, koeie-weiden en heidevelden. Toch zitten er enkele korte technische stukken op een smalle kam (hoogtevrees). Machtig uitzicht over het Vierwoudstedenmeer aan de ene kant en op de reeks noordwanden van Berner Oberland tot Titlis, worden afgewisseld met prachtige stukken bergnatuur : heide, hoogveen, ... Grote delen van het berggebied dat gekruist wordt, zijn beschermd als natuurgebied. Bivakkeren is dus in de praktijk zo goed als uitgesloten voor deze routes. Halfweg is er telkens een passage door de bewoonde wereld, bij de Obwalden Hoogteweg is dat het skistationnetje op de Brünigpass, bij de Nidwalden Hoogteweg is dat Engelberg met een eeuwenoud klooster.

Het interessante van deze tochtentweeling is dat start- en eindpunt ineens op 1500 à 2000 m liggen en de lange klim of afdaling naar de voet van de berg op 400 à 500 m vermeden wordt.

Engstlensee vanop de Jochpass. Op de Nidwalden Hoogteweg eind mei. Dit is nog te vroeg : risico op veel verse sneeuw en alle hutten en berghotels zijn nog gesloten.

Omdat één been van het hoefijzer - dat tot de Stanserberg - gecombineerd wordt, kan je beide routes aaneensluiten ter hoogte van Melchsee. Het geheel is dan 8 stapdagen. Voor de minder ervaren stapper is dat trouwens een aanrader : er is weinig accomodatie op dit stuk tot de Stanserberg en het wel erg pittige klauterstuk van de Schluchberg wordt vermeden. Aan de Melchsee kan je trouwens ook omschakelen op de Via Alpina.

  • Naam en officiële website : Obwaldner Höhenweg (57)
  • Type : net geen lus door bossen, weilanden, heide en hoogveen en over bergkammen met prachtige uitzichten op Berner Oberland en Vierwoudstedenmeer.
  • Startpunt : Pilatus (kabelbaan of smalspoortreintje)
  • Eindpunt : Stanserhorn (kabelbaan). Start en eindpunt zijn direct bereikbaar vanuit Stans of vanuit Luzern.
  • Lengte : 99 km
  • Hoogtemeters : 6 300 m+
  • Etappes : 6.
  • Moeilijkheid : Staptechniek Niveau 2 à 3 op 4. Fysiek Niveau 3 op 4 mits aanpassing op etappe 3 en 4.
  • Periode : juni tot september.
  • Naam en officiële website : Nidwaldner Höhenweg (88)
  • Type : net geen lus door bossen, weilanden, heide en hoogvlaktes met meren en over bergkammen met prachtige uitzichten op Titlis, de Urner Alpen en het Vierwoudstedenmeer.
  • Startpunt : Stanserhorn (kabelbaan).
  • Eindpunt : Niederbaum (kabelbaan). Start en eindpunt zijn direct bereikbaar vanuit Stans (of vanuit Luzern).
  • Lengte : 94 km
  • Hoogtemeters : 6 100 m+
  • Etappes : 6.
  • Moeilijkheid : Staptechniek Niveau 2 à 3 op 4. Fysiek Niveau 3 op 4.
  • Periode : juni tot september.

Extra tips voor de Obwaldener Höhenweg :

Wie voor etappe 3 en 4 een meer evenwichtige indeling wil, kan een variant nemen met een heen- en terugje naar Hasliberg met de kabelbaan in plaats van de overnachting op de Brünigpass en de monsteretappe de dag erna.

Tochtverslagen

Zomer

Lente