Eén van de bekendste meerdaagse tochten van de Alpen. Met goede redenen! Deze meerdaagse tocht (GR) loopt over 7 à 10 etappes omheen de Mont-Blanc en zijn buren. De tocht komt om de 1 à 2 dagen in een dorpje in de vallei. Stappen door drie landen, met drie culturen met als decor één van de spectaculairste berglandschappen van Europa. Al die pluspunten hebben een groot nadeel : de Tour du Mont Blanc lijdt onder zijn eigen populariteit.

Ken je deze route goed? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be

Facts

Je kan er niet omheen : de TMB is één van de bekendste meerdaagse tochten ter wereld. En daar zijn goede redenen voor : schitterend decor, een zeer dicht huttennetwerk, je hoeft geen technisch moeilijke stukken te doen en als de eigen conditie of het weer roet in het eten gooien kan je met een busrit of een stukje kabelbaan een halve of hele etappe overslaan. Je loopt door drie landen, elk met een eigen aanpak en eetcultuur in de hutten en dorpjes.

​​​​Overzichtskaart

carte-tour-du-mont-blanc.jpeg

Moeilijkheidsgraad en techniciteit

De grote populariteit wil niet zeggen dat het een beginners-trekking is. 6 uur stappen op gewone bergpaden, met 1000 m stijgen en dat desnoods ook op een regenachtige dag, is toch wel het minimum dat vereist wordt. Staptechniek Niveau 2 op 4. Fysiek Niveau 3 op 4, eventueel 2 op 4 mits aangepaste, kortere etappes.
De route is vooral druk omdat ze wereldwijd zo goed gekend is en wereldwijd zeer efficient aan de man wordt gebracht.

Een specifiek risico is dat veel TMB-trekkers in een aparte mentale bubbel zitten en eerder naar elkaar luisteren dan naar de adviezen van locals zoals uitbaters van de berghutten, of gewoon klakkeloos de groep volgen.
Ik heb het meegemaakt dat beginnende trekkers voor weersadvies luisterden naar Poolse of Israëlische trekkers die nog nooit in de Alpen waren, dat TMB-trekkers extreme risico's namen om het bagagetransportbusje van de TMB te halen om een etappe te schrikkelen op een plaats met klokvaste trein- en busverbindingen, dat ze op de variant met laddertjes waren terwijl ze die eigenlijk wilden vermijden omdat ze gewoon de meute gevolgd waren, enzovoort.
Bereid je dus ook voor deze erg populaire en perfect bewegwijzerde tour goed voor en weet wat je doet.

Etappes en varianten

Looprichting

De normale looprichting is tegen de klok in. Omgekeerd kan even goed, maar er zijn er maar weinig die dit doen.

Officiële varianten

De IGN-kaart en het officiële GR-boekje beperken zich tot enkele "hogere" varianten :

  • Col du Tricot tussen Col de Voza en Chalets de Miage : deze is niet specifiek moeilijker dan de basis-TMB
  • De afsteker van de Col en Tête des Fours : hiermee kan je het stukje asfalt tussen Les Chapieux en Ville des Glaciers vermijden, maar deze variant is technisch veel lastiger dan de basis-TMB. Dit stukje asfalt tussen Chapieux en Ville des Glaciers kan je in de zomer ook vermijden met een busje ("navette").
  • De hoge variant over Testa Bernarda en Entre-2-Sauts tussen Rif. Bertone en Rif. Bonatti. Technisch nauwelijks lastiger dan de basis-TMB, wel te vermijden bij onweer.
  • Petit Col Ferret. Iets lastiger dan de Grand Col Ferret. Sneeuw tot in september, maar er is een padspoor dat die sneeuw vermijdt.
  • De bekendste variant van allemaal : de Fenêtre d'Arpette is zowel fysiek als technisch veel lastiger dan de basis-TMB die de panoramaroute via Bovine neemt.
  • Het lastige en erg luchtige stuk met laddertjes en kabels bij L'Aguillette op de etappe naar le Lac Blanc, kan je vermijden door de klim naar le Lac Blanc iets noordelijker aan te vatten op de Col des Montets, en de GRP te volgen.

IMG_0406 _410 Bertone - Groep Ruitor - Courmayeur - Mont de la Seigne - Mont Chetif - Arête de Peuterey - Mont Blanc - Helbronner.jpg

Panorama vanuit bij Ref. Bertone. Links Ruitor, rechts Mont Blanc.

Le TMB "du haut" of "du plus près" of "hors sentiers battus"

Deze omschrijving wordt hier en daar gebruikt door mensen die nog meer varianten zoeken om zo de drukte op de TMB te ontwijken. Het gaat niet om een vast omschreven route en al helemaal niet om een offciëel gemarkeerde route. Het gaat om een aantal extra varianten die hoger gelegen paden volgen. Deze paden zijn veel rustiger en in een aantal gevallen worden ook meer afgelegen hutten gebruikt. In de meeste gevallen gaat het ook om technisch en fysiek lastiger paden.

  • via Refuge de Tré-la-Tête : aanrader voor iedereen. Prachtig gelegen hut. Deze variant volgt de GR "Tour du Pays du Mont-Blanc" en is technisch niet lastiger dan de basis-TMB
  • Langs de andere kant, dus "plus haut" maar niet "plus près" : via de Mont du Joly, Aiguille Croche en Col du Joly. Hierbij neem je vanuit Les Contamines de GR Tour du Pays du Mont Blanc naar Refuge Mont du Joly en volg je de dag erna de kam (vermijden bij onweer / enkele tricky plekken) naar Aiguille Croche en Col du Joly, waar je opnieuw via de GR Tour du Pays du Mont Blanc aansluiting vindt naar de TMB. 5 ***** uitzicht op de Mont Blanc. Echter ruime omgeving Col du Joly (bereikbaar met auto) is een zeer populaire picknickplek.
  • Lacs Jovet - Refuge Robert Blanc - Col de la Seigne. Dit is een alpiene variant (T4) over technisch lastig terrein. Enkel voor ervaren bergwandelaars. 2 stapdagen. 
  • Rif. Elisabetta - Courmayeur par les crêtes. Deze volgt grotendeels een oud militair pad en deels padloos de kam van Col des Chavannes via Mont Fortin, Col de Berio Blanc en Col de Youla.  Daar keuze tussen terugkeren naar de TMB of via Col de l'Arp afdalen naar Courmayeur. Afgelegen, "sauvage", avontuurlijk, ... maar je mist in de afdaling wel deels de spectuculaire zichten op de Glacier de Miage en de pieken van de langste alpinistenroute van de hele Alpen : de Peuterey-graat. In deze zone zijn geen berghutten, enkel een onbewaakte bivakhut.
  • Heb je boven op de Grand Col Ferret plots genoeg van de drukte, neem dan de kam over Planfins, La Dotse en Crêtet de Létemaire. Eenzaamheid gegarandeerd en veel mooier dan de TMB. Technisch iets moeilijker dan de TMB (T3) maar wel ongemarkeerd en hier en daar padloos. Te vermijden bij onweersrisico of bij slecht zicht.
  • In de Zwitserse Val Ferret zijn er mogelijkheden genoeg in de rechterflank van de vallei om de drukte te ontlopen. Anderzijds is deze etappe is in de praktijk minder druk omdat veel TMB-gangers de etappe tussen La Fouly en Champex overslaan. Dat laatste is trouwens onterecht.
  • Ook in de omgeving van Trient, van de Col de la Balme en in de Aiguilles Rouges volstaat het om de kaart te nemen en een alternatief wandelpad te kiezen. Bekijk voor deze etappes zeker ook het alternatief dat de Tour du Pays du Mont Blanc biedt. De drukte is hier vooral het gevolg van toeristen die korte dagtochten doen vanuit de vele kabelbanen die deze zones bedienen. Bij een bivak in een uithoek van de Aiguilles Rouges kan je eigenlijk wel rekenen op rust en eenzaamheid. (De Instagram-spots van Lac Blanc en Lacs Chéserys zal je daarentegen moeten delen met tientallen andere tentjes).

IMG_0262 tot _0264 Lacs Jovet.jpg

Variante via de prachtige Lacs Jovet. Dubbel uitdagend in juni.

Topokaarten en gidsen

Wandelgidsen

Kaart

Een schaal van 1:50000 is een goed compromis voor wie gewoon de TMB wil volgen. Je krijgt een stuk minder informatie maar compenseert dit met wat minder gewicht en het essentiële staat er op.

  • De officiële GR-wandelgids bevat kaartjes op 1:50 000.
  • IGN geeft ook een kaart uit op 1:50 000. Deze lijkt net iets beter dan de Didier-Richard kaart en is zeker beter dan de Italiaanse alternatieven en dekt het gebied beter af dan de Zwitserse kaart die overigens ook erg goed is.

Toch is het vaak beter om een topokaart op 1:25 000 bij te hebben. Er staan veel meer details op en als je eens moet op het laatste moment aanpassen (omwille van het weer, omdat het pad beschadigd is, omdat je moet uitwijken naar een hut buiten de TMB als alles volzet blijkt, ...) heb je dit echt wel nodig. Twee opties :

  • Combineer het overzicht van de 1:50 000 kaart met de 1:25 000 topokaart op de telefoon. Topokaarten van zowel Frankrijk als Zwitserland op de telefoon zetten kan niet op alle wandel-apps maar bv. wel bij Alpvereinaktiv en Iphigénie en kost ongeveer de prijs van 2 papieren kaarten.
    Voor alle duidelijkheid : de gratis digitale kaarten die de meeste apps aanbieden bevatten veel te weinig details en zijn geen alternatief voor de betalende kaarten. 
  • Koop de Franse 1:25 000 kaarten : 3630OT en 3531ET. Ook beschikbaar in waterbestendige uitvoering.
    Er zijn ook Italiaanse en Zwitserse kaarten, maar die zijn ofwel van minder goede kwaliteit ofwel ongeschikt om het hele gebied te coveren.

Bewegwijzering

De bewegwijzering is uitstekend. Toch zijn er een aantal dingen waar je moet op letten :

  • De bewegwijzering is in ieder van de drie landen anders - ze volgt de gewoontes en regels van elk land. Dat klinkt erger dan het is : er is immers een uniform groen logo dat in de drie landen gebruikt wordt.
  • In de regio zijn er nog andere lange-afstandspaden. Zeker in dorpen, bij hutten en bij kruispunten is het even goed opletten om de juiste route of de juiste variant van de TMB te nemen. 

tmb-150x150.jpg

Frankrijk

Beige wegwijzers met aanduiding van bestemming en wandeltijd. Op de wegwijzers is de TMB is soms aangeduid met tekst, soms met het TMB-symbool. De paden zelf zijn gemarkeerd als een GR-pad, dus met rood-witte strepen.

Tmb balisage france.jpg

Italië

Gele wegwijzers met aanduiding van de bestemming, de wandeltijd, en vaak ook de moeilijkheid. E zijn gewone wandelpaden, EE zijn pittiger en technisch lastige paden. Het oude Italiaanse TMB logo wordt gecombineerd met het nieuwere groene TMB logo.
De paden zijn gemarkeerd met een gele ruit waarin de letters TMB zijn aangebracht.

Tmb balisage italie.jpg

Zwitserland

In Zwitserland worden de gewone regels van Zwitserse lange afstandspaden gevolgd.
De gele wegwijzers duiden de bestemming aan en de wandeltijd. Volgt de TMB gewone paden in de vallei, dan is de wegwijzer helemaal geel. Waar de TMB bergpaden volgt, is de wegwijzer rood/wit. Op de wegwijzers is een sticker met het TMB logo aangebracht.
De paden zelf zijn gemarkeerd met gele ruiten (gewone paden in de vallei) of met rood/witte strepen (bergpaden).

Tmb balisage suisse.jpg

Bivakkeren en overnachting

De immense populariteit van de TMB heeft al direct twee nadelen : je moet vroeg reserveren (en zelfs dan is het soms nodig om uit te wijken naar een andere nabijgelegen hut omdat een reisbureau alles heeft geboekt) en het is prijziger dan in andere bergwandelgebieden. Niet alle TMB-wandelaars passen de hutten-etikette toe ; verhalen over  stereotype Amerikanen die de tocht doen met bagagetransport en elk 40 kg bagage meehebben, over stereotype Aziaten die zelf in staat zijn om te slapen terwijl er om hen heen gerocheld en gediscussieerd wordt en dus aannemen dat jij daar dus ook kan doorheen slapen, ... zijn legio.

Een TMB met een tentje wordt dan wel aantrekkelijk. Op de TMB zelf is de reglementering voor bivakkeren in de vrije natuur in ieder land anders :

  • Frankrijk : bivakkeren (dus een kleine tent 's avonds opzetten en 's morgens weer afbreken, geen kampvuur, ...) mag op minstens 1 h stappen van de dichtste parking. In de omgeving van hutten en bergboerderijen toelating vragen. Er zijn enkele zones met bivakverbod bv. Lac Blanc. In beschermde natuurgebieden (bovenste deel van de vallei van Contamines, Aiguilles Rouges, Sixt-Fer à Cheval) vooraf aanmelden dat je een bivak wil doen en waar ongeveer. Het lijkt erop dat men met deze reservatie vooral wil sensibiliseren naar wat een bivak juist is en waar het kan, en waar niet.
  • Italië : bivakkeren mag boven 2500 m tussen zonsondergang en zonsopgang. Dit wil in de praktijk zeggen behalve op Col de la Seigne en Col Ferret zo goed als nergens. Dus een keuze tussen twee uitersten : uitwijken naar campings en officiële bivakzones in de vallei of bivakkeren op plekken een heel stuk hoger dan de TMB.
  • Zwitserland : heeft zo zijn eigen regels (zie landenfiche van Zwitserland) maar voor de TMB zelf komt dit er op neer dat je ook daar moet uitwijken naar campings in de vallei of specifiek ingerichte bivakzones bij hutten.

Een aantal hutten op de TMB hebben een bivakzone. De meeste dorpen op de TMB hebben een trekkerscamping. Bekijk ook dit overzicht van alle officiële trekkerscampings en bivakzones bij hutten of deze lijst van officiële trekkerscampings en bivakzones.

De lokale reisbegeleiders die zelf een TMB met bivak in de natuur aanbieden, beschouwen hun favoriete plekjes als bedrijfsgeheimen en zullen die niet delen.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Naar het startpunt van de TMB

Het klassieke startpunt is Les Houches. Met het openbaar vervoer bereik je dit vlot met de TGV + lokale trein naar Saint Gervais / Le Fayet. Daar vertrekt het smalspoortreintje van de vallei van Chamonix, de Mont-Blanc Express.
De alternatieve startpunten in Frankrijk (Argentière, Les Contamines) bereik je eveneens erg vlot vanuit Saint-Gervais.

Trient en Champex in Zwitserland zijn ook erg geschikte startpunten. Deze bereik je vlotst met de Lyria TGV naar Lausanne en vervolgens de intercity naar Martigny. Daar is er een goed geregelde overstap op lokaal vervoer (bus of trein+bus).

Courmayeur is ook een logisch startpunt maar is een stuk moeilijker te bereiken met de trein. De Flixbus is daar de beste oplossing.

Ter plaatse : terug naar het startpunt of een etappe schrikkelen

Er zijn grote verschillen in openbaar vervoer tussen de drie landen, en tussen de drukke toeristische zones en de meer afgelegen delen.
In Frankrijk is er goed openbaar vervoer aan de meest toeristische kant = de noordkant van de Mont-Blanc. In de vallei zijn er bussen en de Mont-Blanc-Express. Daar sluiten dan een netwerk van kabelbanen en bergspoorbaantjes op aan. Het openbaar vervoer in de vallei van Chamonix is gratis voor wie overnacht in berghutten / gîtes / hotels.

Aan de zuidkant is er in Frankrijk - behalve het pendelbusje van Chapieux tot Ville des Glaciers - geen enkel openbaar vervoer.

In Zwitserland zijn de zaken wellicht nog beter geregeld. Klokvaste bussen richting La Fouly in de Zwitserse Val Ferret, richting Champex en richting Trient, die dan nog eens perfect op elkaar aansluiten.

In Italië is de kabelbaan tussen Maison Veille en Courmayeur wellicht het gekendst bij TMB-trekkers. In de vallei is er een pendeldienst met busjes (tijdens de zomer mogen alleen locals en deze busjes het kleine wegje van Val Ferret nemen).

Sommige mensen doen alleen een halve TMB tussen Chamonix en Courmayeur. Er is een busdienst door de tunnel.

Aan dit aanbod verandert er ieder jaar wel iets. Dit is een overzichtspagina die niet aan één land gebonden is en waar de actualiteit voor openbaar vervoer goed opgevolgd wordt. Ook www.montourdumontblanc.com geeft ieder jaar een overzicht van de laatste stand van zaken.

Voor wie de TMB heeft geboekt met bagagetransport : het busje van het bagagetransport is ook een betaalbaar alternatief voor de taxi.

Beste periode

De TMB is aangeraden van juli tot half september. 

TMB vóór het klassieke seizoen

De drukste maanden zijn juli en augustus. Dus waarom niet al in juni de TMB doen ?

De hutten aan de Franse en Zwitserse kant openen half juni, aan de Italiaanse kant vaak al 1 of 2 weken vroeger. Wie in juni vertrekt moet rekening houden met zeer veel sneeuw. Dit zorgt voor een extra moeilijkheidsgraad. Die sneeuw komt globaal gesproken in drie vormen :

  • Sneeuwvelden : hetzelde soort sneeuw als in de zomer, maar veel goter, met een minder uitgesproken spoor of een spoor dat ooit in de winter is gelegd en helemaal niet aansluit op de zomerroute. 's Morgens vroeg zijn ze keihard bevroren, maar na een uurtje of twee zon zijn ze zacht genoeg om er vlot over te stappen. Getten zijn nodig want hier en daar (vaak dicht bij rotsen) kan je diep wegzakken.
  • Resten van lawines : keihard samengeperste en steile pakken sneeuw in geulen. Vaak loopt er onderin een beekje, waardoor er een onzichtbare holte ontstaat. Tricky toestanden waarbij je zeer zorgvuldig een oversteek moet plannen (zodat je nergens door de sneeuw heen zakt) en waarbij een ijsbijl + eventueel crampons + kennis om ze goed te gebruiken eigenlijk onmisbaar zijn. Of als dat lukt je even moet klimmen en afdalen omheen de sneeuwplek. Of als dat allemaal niet lukt, je bereid moet zijn om terug te keren.
  • Verse sneeuw. Als het in juni regent in de vallei, mag je er van uitgaan dat dit op 2000 à 2500 m hoogte verse sneeuw wordt. Een doorsnee regenfront komt neer op 10-20 cm verse sneeuw waardoor paden en markeringen grotendeels onzichtbaar worden en het stappen fysiek én technisch erg uitdagend.

montblanc-sneeuw.jpg

Drie treksters door zachte sneeuw in de late namiddag op Col de Bonhomme. Damien, een ervaren skier en trailrunner, danst over het spoor dat ik net met de ijsbijl aanlegde over een lawinekegel net voorbij Rif. Bonatti. Even opletten bij de corniche en dan lekker doorstappen op de Grand Col Ferret die nog helemaal onder de sneeuw ligt. Op de TMB in de eerste week van juni.

Kortom : begin juni de TMB doen is iets voor mensen met ervaring in sneeuw. Je moet ook in een betere conditie zijn want ofwel moet je alles meehebben om zelf te koken in het winterlokaal van de hut (als dat al aanwezig is), ofwel moet je langere etappes kunnen afleggen. Eind juni kan het ene jaar de perfecte keuze zijn, en in een ander jaar met een wat trager op gang komende dooi juist een nachtmerrie voor wie niet gewoon is om met sneeuw om te gaan.

Houd er ook rekening mee dat een aantal bruggen pas midden juni terug geplaatst worden. Deze bruggen worden in de winter weggehaald om te vermijden dat ze door lawines beschadigd worden.

Opvolgen hoe de paden er bij liggen : Voor de TMB is een vrij gedetailleerd bericht over sneeuw en andere toestanden waardoor paden moeilijker toegankelijk worden : hier + doorscrollen naar "randonnée".

TMB na het klassieke seizoen

Eind augustus is het al wat minder druk. De meeste hutten blijven open tot midden september. September en begin oktober zijn een goede optie op een rustige TMB, maar het blijft een gokje. Het ene jaar zijn de condities perfect en kan je genieten van een heerlijke nazomer met prachtige herfstkleuren. Het andere jaar wordt dat allemaal verpest door een reeks vroege winterprikken waardoor het hele parcours onder verse sneeuw of papsneeuw terecht komt. In elk geval zal je bij een TMB in de herfst moeten rekening houden met gesloten hutten (in een aantal hutten is er een winterlokaal met enkele bedden en een kookvuur, maar voor de rest moet je zelf zorgen), met kortere dagen en lagere temperaturen.

Kies je voor een TMB in september of oktober, dan is het aangewezen om een aantrekkelijk en goed uitgewerkt plan B te hebben waar je met plezier en voldoening naar kan uitwijken als je de pech hebt om in zo'n slechtweerprik terecht te komen.

TMB als ultra-trail

Ieder jaar verandert de TMB voor een dag of 5 in één gigantisch circus voor trailrunners : de UTMB. In die periode is wandelen eigenlijk niet mogelijk. Er zijn trails voor "normale" afstanden, veel mensen wagen er zich aan om de hele TMB in één ruk uit te lopen in minder dan 24 uur en voor wie dat nog niet genoeg is voorziet men de "Petite Trotte à Léon" van zo'n 300 km.

Nuttige bronnen