Dit Zwitserse kanton is Italiaans, zuiders en zonnig. Vergeet de Zwitserse stereotiepen : in de valleien kastanjebossen en olijfbomen in plaats van dennen, langs de meren palmbomen, geen donkere houten chalets in de bergdorpen maar oeroud metselwerk. Zodra je de drukte van de Gotthard-snelweg verlaat biedt Ticino wandelplezier voor iedereen, van beginners of families met kinderen tot de ervaren bergwandelaar op zoek naar uitdagingen.

Situering

Dit gebied ligt in het zuidoosten van Zwitserland en is quasi volledig Italiaans getint. De centrale Levantina vallei is die van de Ticino-rivier en loopt van de Gotthardpas tot aan het Lago Maggiore. Deze centrale vallei is één van de belangrijkste verkeersassen doorheen de Alpen. Zowel met de trein als met de auto dus uitstekend bereikbaar.

De zijvalleien en bergkammen zijn zeer interessante wandelgebieden. Over het algemeen net iets lastiger en iets mediteraner en droger dan de rest van de Alpen. Deze zijvalleien komen vaak uit op hoge Alpenpassen die met de auto of fiets toegankelijk zijn : Val Bedretto (Nufenenpas), Val Blenio (Lukmanierpas), Val Calanco, Val Mesolcina (San Bernardinopas), Val Versasca, Valle Maggia en Centovalli (weg naar Domodossola). Tussen deze diep ingesneden valleien (hoogte 250 à 750 m) liggen kammen met toppen tussen 2500 en 3000 m hoogte. Er is een uitgebreid paden- en huttennetwerk. Alleen de hoogste toppen Bassodino (3273) op de grens met Italië en Rheinwaldhorn (3402) (Adula) op de grens met Graubunden hebben een kleine gletscher.
De rotsen zijn er voornamelijk solide gneis en graniet.

Het Lago Maggiore is, samen met Lago Lugano en het in Italië gelegen Lago di Como, door kunstenaars, filmmakers en Instagram-influencers beschouwd als één van de mooiste landschappen die er bestaan. Dit gebied in het zuiden van Ticino, is lager en dichter bewoond, maar is vooral in voorjaar en herfst een interessant wandelgebied waar natuur, cultuur en lekker eten perfect kunnen gecombineerd worden. Vergis je niet : ook in dit uiterste zuiden van Ticino zit je nog volledig in de Alpen en zijn de meeste wandelpaden echte bergwandelpaden met forse hoogteverschillen.
Rond de meren is de geologie veel diverser en komen ook kalk, dolomiet en vulkanische rots voor.

Helemaal in het noorden van het kanton Tessin, tussen Lago Ritom, Passo Lucomagno en Greinapas, ligt een wandelgebied met een ander karakter. Het is een aaneenschakeling van hoogvlaktes die rond 2000 m liggen. Landschap, berghutten en dorpen vormen er een soort fusion van Ticino met invloeden uit Graubunden en Duitstalig Zwitserland.

ticino-Passo Colombe.jpg

Hoogveengebied bij Passo delle Colombe, typisch voor de noordkant van Ticino.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Heen en terugreis

Ticino ligt aan de overkant van de Gotthardpass, wellicht de vlotste noord-zuid verbinding door de Alpen. Zeer vlotte treinverbingen naar Airollo, Bellinzona, Lugano en van daaruit met het perfecte Zwitserse openbaar vervoer naar waar je maar wil.

Ter plaatse

Voor wie overnachtingen boekt (in hotel, B&B, camping) is het lokaal openbaar vervoer gratis. Zie Ticino Ticket.

Interessante tochten

De ideale bergwandelroute voor herfst of voorjaar is de Giro Lago di Lugano. De volledige lus is 8 à 9 dagen, maar je kan heel vlot inkorten. Je komt zo goed als iedere dag in bergdorpjes met een winkeltje, restaurantje of aansluiting op het perfecte Zwitserse openbaar vervoer. Uitstekend te combineren met cultuur. Ook al is dit een heel stuk lager gelegen, door het uitgesproken relief en de hoogteverschillen blijft dit bergwandelen.

Ticino-giro lago lugano.jpg

Ook de Strada alta Leventina is een interessante tocht voor wie een stuk vroeger dan elders in de Alpen van de lente wil genieten. Deze route loopt op de zonnige kant van de Ticino-vallei, ver boven de drukte van het autoverkeer. Opgelet, in het stuk bij Airolo zijn er lange stukken asfalt. Daarbuiten loopt de wandeling op bergpaden, maar altijd een stuk onder de 2000 m. Deze vooral bij Duitstalige Zwitsers populaire route is nu ook deel van de Transswiss trail. 2 à 3 dagen april tot oktober.
Ze kan uitstekend gecombineerd worden met de panoramaroute tussen de Nufenenpas en de Gotthardpass (via Piansecco (zonnekant van Val Bedretto) of het stukje van de Alpenpassenroute tussen Nufenen en Airollo (frissere kant). Beide zijn vergelijkbaar qua karakter (mix van brede wegen en bergpaden) en vergen 1.5 tot 2 dagen.

Wie de ruggegraat van het kanton Ticino wil volgen, kiest voor de Alta Via Idra. Opgelet : deze wandelroute is bestemd voor de meer ervaren bergwandelaar die ook op lastige paden met klauterpassages op zijn gemak is. Een groot deel loopt over paden van moeilijkheid T4 (Blauw/Wit gemarkeerd). In 10-tal dagen loopt deze van de Nufenenpas tot aan het Lago Maggiore en blijft daarbij steeds boven 2000 m hoogte.
De route wint aan populariteit bij Zwitsers en Italianen en het lijkt logisch dat ook het internationale publiek deze route voor ervaren trekkers zal ontdekken en waarderen.
Bij slecht weer of als het bobijntje af is kan je uitwijken naar een lager gelegen variant (zie tochtverslagen).

Ticino-Alta Via Idra.jpg

Een typische klauterpassage op de Alta Via Idra

Een vergelijkbaar project is de Alta Via Vallemaggia. Deze volgt min of meer de kamlijn van de meest ruige en minst bezochte vallei van Ticino. De totale lengte is 200 km en je moet er 2 à 2.5 weken voor uittrekken. Ook hier is er een behoorlijke portie klauterpassages (T4).

Zoek je een meer toegankelijke wandelweek boven 2000 m hoogte, kijk dan eerder in de richting van het noorden van Ticino. De paden tegen de grens met Graubunnden zijn technisch veel gemakkelijker en je vind er een mix van "echte" bergwandelpaden met bijna vlakke stukken door alpenweiden. Wie gaat voor een tocht in lijn, kiest voor het stuk van de Alpenpassenroute tussen Airollo en Greinapas, met afdaling naar Disentis via Rein da Sumvitg. Er zijn tientallen mogelijkheden voor een interessante lustocht ; deze Giro is een voorbeeld. Er is vrij veel variatie : veel meertjes rond Lago Ritom, geologische curiositeiten bij Gana Negra en de Greinapas, een uniek hoogveengebied op de Greina hoogvlakte enz.

Tochtverslagen

Ben je bekend met deze regio? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be