De Dolomieten zijn een uniek stuk van de Italiaanse Alpen. De verticale rotstorens zijn wereldberoemd. Dit gebied wordt doorkruist door een 10-tal Alta Via's of Höhenwege. Dit zijn paden die zoveel mogelijk boven de boomgrens blijven en dorpen vermijden. Enkele zijn geschikt voor de bergwandelaar. Hiervan is de Alta Via 1 wereldwijd de meest bekende.

Ken je deze route goed? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be

Facts

Enkele cijfers :

Aantal Alta Via's : 10
Regio : Dolomieten
Lengte : ca. 50 tot ca. 200 km. De kortste Alta Via is 4 etappes ; de langste een 15-tal etappes.
Type : tocht in lijn

Wat is een Alta Via?

Alta Via of Höhenweg is gewoon de aanduiding van een pad dat zoveel mogelijk boven de boombrens / tussen de toppen loopt en zo weinig mogelijk in de vallei komt. Het is gewoon Italiaans of Duits voor "hoge weg".

Sommige Alta Via's zijn toegankelijk voor de gewone bergwandelaar. Ze lopen over bergpaden. Op lastige stukken is het pad verbeterd met treetjes of is er een kabel aangebracht als extra handsteun. Er zijn lastiger varianten, met via ferrata voor wie dat kan en wil / voor als het weer dit toelaat, maar deze zijn niet verplicht.

Op andere Alta Via's ligt het niveau wat hoger. Er zijn dan lange stukken waarbij je een via ferrata uitrusting nodig hebt en correct kan gebruiken. Soms blijft het niveau dan wandelen en is de via ferrata set (klettersteig uitrusting = helm, klimgordel, speciale zelfzekeringsset) er in de eerste plaats voor de veiligheid. Stel je een smal wandelpad voor, rakelings langs de afgrond, met hier en daar losse stukken of brokkelrots en kans op steenslag. Dit zijn via ferrata's van niveau A of A/B.

Op andere Alta Via's gaat het om via ferrata's waar er effectief moet geklauterd worden. Klimpassages overwinnen met een relatief zware trekkingrugzak is niet iedereen gegeven.

Overzichtskaart

Dolomieten-AV-Rother.jpg

Overzicht van de 10 Alta Via's in de Dolomieten

Alta Via 1 " de klassieker"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Pragser Wildsee / Lago di Braies bij Toblach / Dobbiaco naar Belluno.
  • Niveau : Voor wie de wandelvariant kies : EE (= T3, ervaren bergwandelaar). Voor wie systematisch de via ferrata variant kiest : via ferrata B/C
  • Lengte : 125 km / 7500 m+. De wandelvariant is een stuk korter ; de laatste etappe Belluno is dan met de bus.
  • Overnachting : in berghutten. Deze zijn in de eerste helft ruim voorhanden zodat de etappes langer of korter kunnen gemaakt worden.
  • Speciale kenmerken : zeer mooi en gevarieerd routeverloop, goed bewegwijzerd, maar zeer bekend en dus ook druk.

Alta Via 2 "delle Legende"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Brixen / Bressanone tot Feltre.
  • Niveau : Voor wie de wandelvariant kies : EE (= T3, ervaren bergwandelaar). Hierbij is de wandelvariant op dag 6 nogal knullig - overslaan met een taxi is aangeraden. De bergwandelvarianten op de andere etappes waar de basis-AV2 kiest voor een via ferrata, zijn wel de moeite waard.
  • Voor wie systematisch de ferrata-variant kiest : Via ferrata C / klauteren / via ferrata in hoogalpien terrein boven 3000 m. Op dag 6 bijkomend : materiaal om (eenvoudige) gletscher over te steken.
  • Lengte : 185 km / 12500 m+.
  • Overnachting : in berghutten
  • Speciale kenmerken : de langste van de Alta Via's in de Dolomieten. Het is zeker een optie om er maar de helft van te doen (kies dan dag 7 tot het einde m.a.w. het stuk vanaf de Marmolada).
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; Online topo AV2 ; intro in Nederlands en Quick & Dirty Guide to AV2.

Alta Via 3 "die Camosci"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Niederdorf / Villabassa tot Longarone
  • Niveau : EE+ (= T3, ervaren bergwandelen tot T4, alpien wandelen).
  • Lengte : 100 km / 6200 m+.
  • Overnachting : in berghutten
  • Speciale kenmerken : een stuk lastiger, ruiger en veeleisender in moeilijkheid én aantal hoogtemeters van de etappes dan de AV1. Vergeet op deze (en de volgende) AV's ook de fameuze blauwe driehoekjes als markering : er is geen specifieke markering, of het is de rood/witte markering van het genummerde CAI-pad waar je op loopt.
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; online topo AV3.

Alta Via 4 "di Grohman"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Innichen / San Candido naar Pieve di Cadore
  • Niveau : EEA (T5/6 - Via Ferrata niveau C)
  • Lengte : 85 km / 4500 m+.
  • Overnachting : in berghutten
  • Speciale kenmerken : deze alta via is op te vatten als een meerdaagse trektocht voor via ferrata liefhebbers. Er zijn geen wandelvarianten. Doet deels één van de meest legendarische via ferrata tochten de Giro di Sorapis. Kan officieel in 6 dagen, maar plan een 2-tal dagen extra in.
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; online Topo AV4 ; Engelstalige intro

Alta Via 5 "di Tiziano"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Sexten naar Pieve di Cadore
  • Niveau : EEA (T5/6 - Via Ferrata niveau B)
  • Lengte : 90 km / 5700 m+.
  • Overnachting : op enkele etappes is er geen berghut en wordt er overnacht in bivakhutten.
  • Speciale kenmerken : deze alta via is voor de kenners die ruim hun sporen verdiend hebben. Ruig, afgelegen, eenzaam. Overnachting deels in bivakhutten met - in de Dolomieten - het bijhorend planningsprobleem van bevoorrading met water. De helft van de etappes loopt over via ferrata's, voor de andere helft zijn er optionele varianten over via ferrata.
  • Meer info : online topo AV5.

Alta Via 6 "dei Silenzi"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Sappada naar Vittorio Veneto.
  • Niveau : EE+ (T4/T5 alpine bergwandelen / rotsklimpassages I en II).
  • Lengte : 180 km / 9000 m+. Kan in meerdere delen opgesplitst worden.
  • Overnachting : deels in bivakhutten / deels berghutten of almhutten (Malga).
  • Speciale kenmerken : deze alta via is er speciaal voor mensen die helemaal alleen willen zijn. Laat de toeristen maar naar Pustertal en Cortina d'Ampezzo gaan, deze route kiest voor het onbekende stuk Dolomieten meer naar het oosten. Nooit op de radar van de toeristen en ondertussen verlaten door herders. Vergt op veel etappes een hoge zelfstandigheid op vlak van oriëntatie. Enkele zware en lange etappes waar het alleen mogelijk is om in bivakhutten te overnachten, samen met het bijhorend aandachtspunt van de waterbevoorrading. Maar ook relaxere etappes die gebruik maken van oude muilezelpaden en stukken op bosexploitatieweg.
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; Online Topo van AV6 en een verlenging tot in Ost-Tirol ; Waypointlijst AV6

Alta Via 7 "in the footsteps of Lothar Patéra"

  • Richting : Noordoost - Zuidwest. Van Solada naar Segusino. In het middenstuk loopt de tocht door de vlakte bij Belluno daarom wordt vaak het eerste stuk alleen gedaan. Het zuidelijke stuk is (nog) eenzamer maar minder hoog en loopt daar ook deels over muilezelpaden.
  • Niveau : T4/T5 alpine bergwandelen / Via ferrata B/C / rotsklimmen I / II.
  • Lengte : 110 km
  • Overnachting : deels in bivakhutten / deels berghutten of almhutten (Malga).
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; Topo van het eerste deel tot Alpago van AV7

Alta Via 8 "degli Eroi".

  • Richting : Noord - Zuid. Van Feltre naar Bassano del Grappa.
  • Niveau : T2/T3
  • Lengte : 63 km 3100 m+
  • Overnachting : de tocht is opgevat als een bivaktocht met tent en slaapzak. Er is één berghut. Er zijn ook enkele almenhutten (Malga) maar daar kan men niet echt op rekenen.
  • Meer info : Online Topo van de AV8 "degli Eroi"
  • Speciale kenmerken : dit is een relatief korte Alta Via in het lager gelegen voorgebergte net ten zuiden van de Dolomieten. De tocht blijft rond 1500 m. Dus geschikt om al veel vroeger op het jaar te doen. Naast een schitterende natuurbeleving is er veel aandacht voor het wereldoorlog 1 verleden.
  • Degli Eroi : dit verwijst naar het massagraf en bijhorend monument voor de oorlogsslachtoffers op de Monte Grappa.

Alta Via 8 "panoramaweg".

  • Richting : Noord - Zuid. Van Bressanone/Brixen naar Salorno/Salurn
  • Niveau : T3. Er is één etappe met via ferrata (niveau B/C) die met wat goede planning en een kabelbaan te vermijden is.
  • Lengte : 180 km hoogtemeters : erg variabel : de route is zo opgevat dat er vaak gebruik gemaakt wordt van kabelbanen.
  • Overnachting : in berghutten. Deze zijn ruim voorhanden zodat de etappes langer of korter kunnen gemaakt worden.
  • Meer info : intro op Suedtirol.info
  • Speciale kenmerken : deze tocht loopt voor een zeer groot deel in Duitstalig gebied.

Alta Via 9 "transversale"

  • Richting : de enige Alta via die West - Oost loopt. Van Tiers / Tires bij Bozen / Bolzano tot Danta di Cadore bij San Stefano.
  • Niveau : T3. Er zijn enkele stukken via ferrata niveau A waar het zinvol is om helm en beveiliggingsset te gebruiken, maar waar het wandelniveau niet lastiger is dan T3 (= ervaren bergwandelaar).
  • Lengte : de volledige route is 180 km. Vaak worden kortere delen beschreven en gedaan. Wie moet kiezen, kiest voor het oostelijke deel, vanaf Cortina d'Ampezzo.
  • Overnachting : in berghutten. Deze zijn ruim voorhanden zodat de etappes langer of korter kunnen gemaakt worden. Deze Alta Via valt op een natuurlijke manier uiteen in twee -/+ gelijke helften met Cortina d'Ampezzo in het midden.
  • Meer info : intro op Dolomiten-Hoehenweg.net ; bruikbaar wandelverslag

Alta Via 10 "delle Giudicarie"

  • Richting : Noord - Zuid. Van Bozen / Bolzano naar het Gardameer. Een buitenbeentje, in die zin dat het de enige is die ten westen ligt van de vallei van Bolzano in de Brenta-Dolomieten en hun uitlopers en dus niet in de eigenlijke Dolomieten.
  • Niveau : grotendeels T3 maar meerdere etappes met Via ferrata B/C. Soms is er een bergwandel-variante, soms (centraal in de Brenta-dolomieten) is die er niet.
  • Lengte : de volledige route is 200 km. Vaak worden kortere delen gedaan.
  • Meer info : intro op www.dolomiti.it.

dolomites-AV1-6.jpg

Moeilijkheidsgraad en techniciteit

De bekendste Alta Via is Alta Via 1 (AV1). De meest populaire variant is geschikt voor de meeste bergwandelaars met enige ervaring.

Veel andere Alta Via's vergen een hoger niveau.

Alta Via 1

Alta Via 1 - Introductie

De Alta Via 1 is de bekendste. Ze doorkruist de Dolomieten van Noord naar Zuid. Van bij Dobbiaco / Toblach in het hoofdzakelijk Duitstalige gebied Zuid-Tirol tot in de buurt van Belluno op de rand van de Italiaanse laagvlakte. De meest gebruikt variant is toegankelijk voor iedere normale bergwandelaar. Wie dit wil, kan een grande finale kiezen op een via ferrata maar de meeste AV1-wandelaars doen dit niet.

Landschappelijk vond ik het echt de moeite waard. Een totaal ander landschap dan Oostenrijk of Zwitserland.

De beste periode is juli of september. In juni (en soms nog later) zullen sommige plekken nog met harde sneeuw bedekt zijn ; eventueel een pickel meenemen. In augustus is het zeer druk ; elke Italiaan is dan op reis. Wie toch kiest voor augustus, boekt best zéér lang op voorhand.

Alta Via 1 - Etappes en varianten

Voor een logische indeling in etappes : zie mijn volledig reisverslag op https://roversmountains.com/dolomiten-hohenweg/. Deze indeling die uitkomt op 9 stapdagen, gaat uit van:

  • overnachting in berghutten
  • focus op trektocht (dus geen korte etappes om dan nog veel tijd te hebben voor een topbeklimming of zo)
  • géén via ferrata

Je kan er ook voor kiezen om juist wel juist wel die via ferrata's te doen. De rugzak wordt dan ruim 1 kg zwaarder met helm, klettersteigset en gordel. Je moet dan de tocht zorgvuldiger plannen om niet op een gevaarlijk uur in de ferrata te zitten enzovoort. Je kiest dan voor volgende varianten :

  • Bij de afdaling van de Lagazuoi top : via de tunnels OF via de Kaiserjägersteig met eventueel extra (H/T) de Cengia Martini. Dit zijn steile, lastige en "exposed" paden - geen via ferrata - die zijn aangelegd tijdens de eerste wereldoorlog. Meestal samen als lus gedaan, als trekker zal je wellicht één van beide kiezen.
  • Voor de afdaling vanuit de Nuvolau-hut voorziet de AV1 de mogelijkheid om Ra Gusela te nemen. Dit is een korte en gemakkelijke via ferrata. Tenzij voor mensen die vroeg vertrekken vanuit de Nuvolau-hut raden we dit af : later op de dag moet je voortdurend kruisen met alle dagjesmensen die deze ferrata in de normale richting, bergop, doen.
  • De lange afdaling over ferrata Marmol. Dit is voor wie de AV1 via de die-hard variant wil eindigen, over de Schiara (de laatste hoge top van de Dolomieten) en dan te voet tot in Belluno, én dan bovendien ook nog eens het geluk heeft dat het op die dag mooi weer is. Overnachting in bivak aangeraden.
  • Je kan ook enkele ferrata's onderweg doen bv. de Via della Pace en de Alpini-steig op de Col dei Bos. Kies hierbij voor een overnachtingsplek aan de voet van deze ferrata's.

De meest klassieke wandelrichting is van noord naar zuid ; dit is de richting die de meeste topo's gebruiken en die ook de meeste trekkers aanhouden. Het scheelt een 1200 m+ in hoogtemeters.
Wie specifiek focust op de ferrata's zou best overwegen om het omgekeerd te doen : immers bij een trekking van zuid naar noord zal je dan alle ferrata's nemen terwijl je klimt, wat toch een stuk logischer en natuurlijker is.

Alta Via 1 - Bivakkeren en overnachting

De overgrote meerderheid van de wandelaars kiest voor overnachting in berghutten. De AV1 wordt ook met de tent gedaan maar dat zit in de grijze zone. De regelgevig (zie "bivacco libero" in Italië) verbiedt kamperen maar lijkt bivakkeren ('s avonds opzetten, 's morgens terug vertrekken, leave no trace) te tolereren of op z'n minst niet te verbieden. In het toeristische noordelijke deel zal het er eerder op aankomen om een afspraak te maken met een berghut (die zijn er daar in overvloed) om in de buurt de tent op te zetten. Wie met de tent gaat, zal in de praktijk steeds eten en iets drinken in de hut : er zijn immers geen dorpjes of winkeltjes op de hele AV1.

In het eerste deel kan je wat spelen met de etappe-indeling. Er zijn immers veel berghutten. In de tweede helft zijn er veel minder berghutten en liggen de etappes meer vast. Wil je zeker zijn van je overnachting, is het best om ruim op voorhand te boeken. Dit is zeker het geval voor augustus : veel Italianen zijn dan op reis én de AV1 is erg populair bij buitenlandse trekkers. 

Alta Via 1 - Openbaar vervoer

Toblach : bereikbaar per trein (via München / Brennerpas), of via internationale bus, ofwel via vliegtuig - wellicht best omgeving Venetië - en lokale trein + bus. In Toblach kan je overnachten (jeugdherberg vlak bij station) of een bus nemen naar Pragser Wildsee / Lago di Braies en daar een nacht boeken.

Belluno : trein richting Venetië en dan wellicht vliegtuig ofwel trein richting Milaan en TGV.

Auto : parkeren in Dobbiaco / Toblach of aan de start van de AV1. Terug naar startpunt met 2 à 3 bussen in serie, reken een halve dag. Dit lukt in de praktijk nog net na de laatste etappe.

Keuze tussen trein / bus / auto is afhankelijk van de persoonlijke voorkeur.

Alta Via 1 - Topogidsen en kaarten

De in de gebruikte gids “Hüttentrekking Ostalpen” opgegeven wandeltijden zijn vrij ruim. Ik zelf zat er steeds onder. De tijden vermeld in de oorspronkelijke gids “Dolomiten – Höhenweg 1/3 (Rother Bergverlag – Franz Hauleitner)”, zijn wel juist. Ook Cicerone heeft een gids.

Stafkaart: Freytag & Berndt

  • WKS 3 “Pustertal – Bruneck – Drei Zinnen”
  • WKS 5 “Grödner Tal – Val Gardena – Sella  – Marmolada”
  • WKS 10 Sextener Dolomiten – Dolomiti di Sesto – Cortina d’Ampezzo
  • WKS 15 “Pale di San Martino – Agordo Belluno”

Ook Tabacco en Kompass hebben wandelkaarten met opdruk van hutten / padnummers / ... die de hele AV1 afdekken.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Zie Dolomieten.

Topokaarten en gidsen

Alleen van de AV1 is er een heel breed gamma aan topogidsen in meerdere talen.

Voor de andere Alta Via's :

  • Op een Interreg project in ca. 2005 zijn voor de Alta Via's erg complete topo's gemaakt in Duits / Italiaans / Engels ; deze in het Italiaans gedeelte staan online. De plaats varieert : voor zover we weten staan ze nu op www.rifuginrete.com
  • Topogidsen van Rother : AV1 - 3 ; AV4 - 7 ; AV8 - 10 (Duits).
  • Cicerone heeft aparte topogidsen voor AV1 en voor AV2. In die laatste gids zijn AV3 - 6 beknopt beschreven (Engels).
  • Waypointlijst voor alle AV's en voor nog een hele reeks andere AV-achtige lussen en tochten in de Dolomieten.

Bewegwijzering

 De AV1 is op kaart en op het terrein vrij consequent bewegwijzerd met een blauwe driehoek met een "1" erin. Van alle tochten die ik tot op heden gedaan heb, vond ik dit één van de gemakkelijkste. In het Duitstalige gedeelte, waren er absoluut geen problemen. In het Italiaans sprekende gedeelte, merk je het cultuurverschil en de toch iets grotere nonchalance bij het aanbrengen van de wegmarkeringen. Niets onoverkomelijk, maar op een paar punten diende ik toch eens de kaart te raadplegen…

Voor de andere Alta Via's is deze bewegwijzering minder systematisch of vaak helemaal afwezig. Je moet dan terugvallen op de gewone bewegwijzering van bergpaden nl. de rood-witte markering met (bv. op kruispunten) in het zwart het padnummer. In de routebeschrijvingen zijn deze padnummers altijd vermeld.

Bivakkeren en overnachting

De meeste Alta Via's zijn ontwikkeld met overnachtingen in bewaakte berghutten. Door het groot aantal etappes buiten bewoond gebied, de noodzaak om via feratta materiaal mee te dragen en (in sommige etappes) erg weinig bronnen, is de rugzak hoe dan ook al vrij zwaar ; enkel fysiek zeer sterke trekkers kunnen daar ook nog eens het bivakmateriaal bijnemen.

Een goed compromis is om eventueel toch te bivakeren maar om alle maaltijden te gebruiken in de berghutten.

Voor de minder bekende Alta Via's komen daar ook nog eens onbewaakte bivakhutten bij, of overnachtingen bij herders.

Slechts één of twee AV's zijn expliciet bedoeld om met de tent te doen ; bivakhutten ontbreken dan of zijn een deel van het jaar niet beschikbaar (afh. van hoe de herders zich opstellen).

 

 

Bevoorradingsmogelijkheden onderweg

De Alta Via's of Höhenwegen hebben juist als bedoeling om zoveel mogelijk de dorpen en te vermijden. Er zijn dus geen/weinig supermarktjes of campingwinkeltjes beschikbaar. De uitzondering zijn de heel lange AV's (bv. AV9 en AV10) waarbij er onderweg 1 à 2 keer een groter dorp wordt aangedaan waar je vlot inkopen kan doen.

De berghutten verkopen vaak ook snacks en lunchpaketten. In de stukken Alta Via die door meer toeristische delen van de Dolomieten lopen, liggen de berghutten vaak maar 2 à 4 uur uit elkaar. Het is dan perfect mogelijk om een middagpauze in te plannen in een tussenliggende berghut en daar iets te eten van de menukaart of van het taartbuffet.

Nuttige bronnen

Alta via 1