Wie met vliegtuig of ferry-boot toekomt in Noorwegen, kan al binnen enkele uren rijden in overweldigende natuur een meerdaagse trektocht doen. Hier liggen onbekende parels. Een tussenstop van enkele dagen als opwarmer voor de klassieke bestemmingen van Jotunheimen, Hardangervidda of Dovrefjell ? Dat kan - maar hoeft niet. Zuid-Noorwegen heeft alles in huis voor een memorabele wandelweek. Het is veel minder bekend en daardoor vaak veel rustiger.

Situering

Zuid-Noorwegen is de zuidkust en het hoger gelegen binnenland. Dit komt overeen met de provindies Sørlandet ("Zuidland") en Rogaland. Of op de kaart : de kustlijn tussen Stavanger in het Westen en de uitlopers van de Oslo regio (bij Larvik en Tønsberg).

De zuidkust is rotsachtig, maar van een heel ander karakter dan de fjordenkust die in Stavanger begint. Geen torenhoge kliffen, wel lage afgeronde rotsachtige glooiingen met veel lage eilandjes langs de kust, kleinschalige boerderijen, veeteelt en bosbouw in het binnenland.

Voor de hiker zijn er twee types bestemmingen : de bergen dieper in het binnenland en de kustlijn.

Sørlandskysten

De zuidkust is een geliefde bestemming voor Noren die van zandstrandjes in beschutte baaien en zonnen willen genieten. Vooral het stuk tussen Kristiansand en Larvik is het meest interessant ; grote delen zijn beschermd als landschapspark of nationaal park. Keuze tussen te voet of met een gehuurd bootje of kajak met overnachting op één van de tientallen eilandjes. 

Ryfylke en Setesdal Vesthei

In de bergen ten zuiden van de Hardangervidda zijn enkele goed uitgeruste wandelgebieden, met een netwerk van (vaak onbewaakte) berghutten en gemarkeerde paden. Een groot deel van dit gebied is beschermd door een lappendeken van parken en natuurreservaten : SVR in het kort of Verneområda i Setesdal Vesthei, Ryfylkeheiene and Frafjordheiene. Het is het zuidelijkste gebied waar rendieren voorkomen.

Deze regio heeft een aantal enorme stuwmeren, die samen zorgen voor een derde van de in Noorwegen opgewekte hydro-energie. Niet toevallig behoort dit gebied tot de natste gebieden van Scandinavië, en net zoals in de westelijke Hardangervidda zijn de hogere delen van het plateau daardoor vaak tot diep in de zomer erg sneeuwrijk. Deze gebieden zijn vooral bij buitenlanders minder bekend en daardoor zelfs in het hoogseizoen vrij rustig.

In het binnenland van Stavanger ligt Ryfylke; dit wandelgebied ligt omheen de zuidelijkste "echte" fjord van Noorwegen, de Lysefjord. Deze fjord is wereldberoemd door de uitzichtspunten van Preikestolen en Kjeragbolten die iedere zomer honderdduizenden toeristen aantrekken. Daarbuiten is het een rustig en erg gevarieerd gebied, met bergen tot 1000 à 1400 m hoog, heel veel meertjes en machtige uitzichten op de fjorden en de fjordachtige valleien.

Setesdal Vesthei is een geaccidenteerd hoogplateau dat de zuidelijke voortzetting is van de Hardangervidda. Het ligt ten westen van het Setesdal, de grote centrale vallei van de Otta rivier waar de grote weg 9 loopt. Het Setesdal loopt dwars door Zuid-Noorwegen, vanuit Kristiansand naar het noorden.

Ryfylke en Setedals Vesthei vormen in de praktijk één gebied van enkele 1000 km². Het onderscheid zit hem eerder in waar je vertrekt en welke provincie (Rogaland voor Ryfylke of Sørlandet voor Setesdal) er naast DNT instaat voor de aanleg van paden en hutten. Je kan er naar believen wandellussen of doorgaande tochten van enkele dagen tot een 2-tal weken maken, in zomer of winter.

Frafordheiane

Dit is de uitloper van het gebied tussen de Lysefjord en de Frafjord. De Frafjord is de minder bekende zuidelijke zijtak van de Lysefjord. Landschap en beleving zijn dezelfde als in Ryfylke en Setesdal Vesthei. Alleen staat dit deel bijna niet op de radar van de hikers en zal je hier dus bijna niemand ontmoeten.

Gjesdal

Gjesdal is de uitloper van Ryfylke ten zuiden van Frafjord, een zijtak van Lysefjord. Dit gebied heeft een aantal gemarkeerde paden (rode T). Behalve bij de locals is het ook weinig bekend bij Noorse toeristen, en al helemaal niet bekend bij buitenlanders. De uitzichten zijn net iets minder spectaculair, de bergen net iets minder hoog. Maar het is er veel rustiger en je zal er veeleer resten van oude bergboerderijtjes aantreffen dan sporen van de aanleg van stuwdammen. Iets lager ook, dus bos, heide en open fjell worden mooi gecombineerd.

Setesdal Austhei

Dit wandelgebied ligt aan de oostkant van het Setesdal. Het vormt een soort lange kam en is in de praktijk geschikt voor een doorgaande tocht van ca. 1 week. In het noorden is het vergelijkbaar met Ryfylke en Vesthei : open plateau met met meertjes en afgerond reliëf. Naar het zuiden toe worden de kammen smaller en lager en is het gebied meer bebost.

Het gebied wordt beschermd in functie van enkele rendierkuddes.

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Wie met de auto naar Noorwegen reist, zal vaak de ferry vanuit Denemarken nemen naar Kristiansand of Larvik en doorkruist dan automatisch dit gebied.

De logische startpunten op het einde van Setesdal (Hovden, Bykle, ...) zijn vlot bereikbaar per bus vanuit Kristiansand (2 x per dag langs grote weg 9, 3-tal uur). Wie vertrekt uit Oslo is vlotter af met een start in Haukeli of Haukeliseter (2 x per dag, 5-tal uur). Er loopt een spoorlijn tussen Oslo en Stavanger, maar in de praktijk is die trager dan de busverbindingen.

De startpunten voor Ryfylke zijn beter geschikt voor wie met de auto is of met een binnenlandse vlucht in Stavanger toekomt. Er is ook een ferry tussen Denemarken en Stavanger. Vanuit Stavanger zeer frequente bus door de tunnel onder de fjord naar Jørpaland. Dan per taxi of met een veel minder frequente bus naar de startpunten van de paden of naar de kades van de ferry-dienst op Lysefjord op Oanes of Forsand.
Er zijn enkele touroperators die een busrit Stavanger - Preikestolen Basecamp aanbieden.

Deze DNT-pagina geeft een overzicht van alle lokale ferry's, taxi's, zomerbussen van touroperators in het achterland van Stavanger en Ryfylke (waar de vele fjorden en eilanden een samenhangd openbaar vervoernet erg lastig maken).

Overnachten en bivakkeren

In essentie : zoals overal in Noorwegen.

Toch zijn er een paar speciale zaken die hier net ietsje anders geregeld zijn :

  • behalve de 2 hutten op de populaire trail langs Preikestolen bij Lysefjord zijn er geen bewaakte berghutten. De meeste hutten zijn self-service (er is een winkeltje) of onbemand (je moet alle eten zelf meebrengen).
  • op de hoogvlaktes zijn er naast de DNT-hutten ook onbewaakte hutten van o.a. Statskog. Dit zijn zeer mooi ingerichte hutten, eerder vakantie-chalets, op schitterende locaties. Reservatie vooraf is nodig. Steeds nagaan of de algemene DNT-sleutel bruikbaar is of dat er een speciale sleutelregeling is. Ze zijn eerder geschikt voor een familie of groepje dat een paar dagen op een vaste plek wil blijven, dan als overnachtingsplek voor trekkers.
  • Vooral langs de kust heeft Sørlandet een heel project om op mooie plekken een moderne en functionele dag-hut te bouwen. Je kan hier uit de regen, bij een warm houtvuur, genieten van de picknick en het landschap. Overnachten in de hut is niet toegelaten, bivakkeren vlakbij wel.

Dagturhytte Sorlandet.jpg

De mooiste standaard prefab schuilhut ter wereld vind je hier in Zuid-Noorwegen.

Wandelen en Hiken

Setesdal Vesthei en Ryfylke

SignaTur Lysefjorden Rundt

De grote klassieker waar je zeker nooit alleen zal zijn : rondom de Lysefjord. Deze loopt tussen de Preikestolen Basecamp en Vinddalen.

Preikestolen (of Pulpit Rock) is een groot uitzichtsplatform 600 hoog boven de Lysefjord. Een prachtige plek, maar zeer druk. Met ca. 200 000 bezoekers per jaar is dit één van de populairste wandelbestemmingen in Noorwegen. De meeste bezoekers beperken zich tot de 3 à 4 uur tussen de parking + hotel en het uitzichtspunt. Interessanter om de eerste 2 etappes van de Lyseford-ronde te doen : dan start je in Oanes of Forland met een korte taxirit of lift, doen dan in 2 dagen de hike naar Bratelli en terug naar het startpunt met de ferry.

De volledige Lysefjord ronde is 7 dagen - 105 km - 6700 m+. Halfweg is de tweede bewaakte berghut, in Lysebotn. De andere overnachtingen zijn in onbewaakte hutten.

Na Lysebotn kom je bij de andere instagram hotspot : Kjeragbolten : een zwerfkei die in een rotsspleet zit geklemd en waar je via een gewoon wandelpad bovenop kan komen. Veel meer afgelegen, maar toch nog 70000 bezoekers per jaar, met pieken wanneer er een cruiseschip langskomt.
Het einde van Vinddalen is dan weer een afgelegen uithoek. Taxi of liften naar Forland. Om die reden beperken veel hikers zich tot het noordelijke deel tot Lysebotn en Kjerabolten met een heen en terug, en dan de ferry terug naar het startpunt. Je kan ook nog een extra etappe toevoegen naar Skrøyla (taxi naar Forland).

Beide wandelrichtingen zijn mogelijk en hebben hun voor- en nadelen. Starten in Vinddalen is logistiek het eenvoudigste.

Meer info :


Rest van Ryfylke en Setesdal Vesthei

Voor losse dagtochten : zie bijvoorbeeld dit overzicht van Sørlandet, dit overzicht op ut.no en deze zeer complete website van Piet Smulders.

Dieper in het gebied, zijn er tientallen mogelijkheden voor lustochten of doorgaande tochten. De afstanden tussen de hutten zijn vergelijkbaar : meestal 4 à 6 uur, soms iets meer. De spectaculaire uitzichten op de Lysefjord zijn er dan niet bij. Dit wordt goedgemaakt door de intense rust. Goed aangelegde paden en bruggen. Hier en daar volgt de route brede grindwegen die getuigen van de vroegere bouwactiviteiten aan de stuwdammen.

Wie op zoek is naar een kant en klare doorgaande route, bekijkt best eens de Ryger (ook Ryfylkestien). Dit is een huttentocht van 16 etappes / 215 km die het hele gebied van noord naar zuid doorkruist.

Startpunt is Haukeliseter (bus naar Bergen of Oslo). Daar sluit deze route aan op de MASSIV-tour, die Breheimen - Skarvheimen - Hardangervidda doorkruist. Beide vormen samen een intense huttentocht van een 5-tal stapweken. Net als de MASSIV-tour is Ryger ook opgesplitst in blokken van 4 à 7 dagen. In het zuiden eindigt deze route in Eikebrekka (taxi + bus naar Stavanger of Kristiansand).

Gjesdal

Je kan er enkele dagen hiken ; twee-tal schuilhutten die niet bedoeld zijn om te overnachten (maar het kan wel, zeker in combinatie met een bivak). Lussen vanuit Gilja of Dirland (beide langs rijksweg 415, bus) of Magland (bus naar ålgård, taxi). Er zijn nauwelijks bruikbare wandelbeschrijvingen ; de meest complete die ik vond is die van een zeer actieve geoacher, die en passant nog een derde schuilhut aanraadt.

Setesdal Austhei

De enige logische route is om de reeks DNT-hutten te volgen van noord naar zuid (of omgekeerd).

Start in Haukeli of Hovden (bus langs Rijksweg 9) en dan - na een aantal dagen - de etappe westwaarts maken tot R9. Ofwel helemaal doorsteken tot Dølemo (taxi naar station in de buurt ; trein naar Kristiansand).

De route is gevarieerd : van de ruige hoogplateau aan de rand van Hardangervidda tot beboste kammen en valleien in het zuiden. De hutten zijn bijna allemaal self-service : je moet er dus minder eten zelf meedragen dan in Setesdal Vesthei.

Dit gebied is ook aantrekkelijk in de winter.

Kustpad

Er zijn een aantal stukken kustpad langs de paar 1 000 km kust van Zuid-Noorwegen. De meeste zijn kort en enkele stukken zijn nauwelijks interessanter dan wat je veel dichter bij huis kan meemaken als kustpad. Het interessantste stuk is de Sørkyststi of kortweg (en ook zo op de bordjes) Kyststi in de omgeving van Grimstad. Ca. 120 km, 6-tal etappes. Alleen maar druk tijdens de Noorse schoolvakanties ; de interessante wandelseizoenen zijn april-juni en september - oktober. De markering is met gele strepen.

Er wordt hard gewerkt om dit stuk kustpad uit te breiden. Dit is niet eenvoudig : er zijn veel missing links. Er zijn ook al bruikbare stukken rond Larvik, op enkele eilanden die met een taxiboot bereikbaar zijn, en er is een actieplan 2023-28 om op het stuk direct ten westen van Kristiansand een lang aaneengesloten stuk pad aan te leggen.

Meer informatie :

Voor wie de Franse of Britse kustpaden gewoon is : dit pad volgt niet de hele tijd de klifrand of de duinrand.

Kustpad sorlandet.jpg

Tarp + hangmat is de meest flexibele bivakformule op het kustpad.

Ben je bekend met deze regio? Wil je graag je kennis toevoegen aan deze pagina?
Geef ons een seintje op communicatie@hikingadvisor.be

Tochtverslagen