Bivakkeren in België op een legale wijze. Het is nog redelijk nieuw en meteen populair. In een tent slapen tijdens je meerdaagse trekking in België hoeft niet langer synoniem te zijn met verblijven op een camping of met wildbivakkeren. Dankzij de recente aanleg van zogenaamde 'bivakzones' kan je ook perfect legaal bivakkeren in de natuur, zonder op je hoede te zijn voor kwade boswachters of blauwe zwaailichten.

Bivakzones

Het idee van 'bivakzones' is gebaseerd op het Nederlandse 'paalkamperen', waarbij een plek in de natuur is toegewezen aan vrije kampeerders met als voorwaarde dat je er kort kunt kamperen binnen een straal van 10 meter rond een paal. We zijn nog ver van het 'Allemansrecht' uit de Scandinavische landen (waar vrij bivakkeren bijna overal is toegelaten) maar er is bij ons recent toch een interessante trendbreuk merkbaar.

Er was in Vlaanderen aanvankelijk veel weerstand vanuit de campingsector tegen paalkamperen. Onterecht, want bivakzones werken niet concurrentievervalsend, dat hebben de Nederlandse experimenten bewezen. Bovendien is het idee dat het woord 'kamperen' synoniem is met 'verblijven op een camping' totaal voorbijgestreefd.

bivakzone.jpg

Wie wil bivakkeren kiest bewust voor een eenvoudige overnachtingsvorm in volle natuur, weg van comfortfaciliteiten. Voor meerdaagse trekkers over wandel- of fietsroutes is bivakkeren vaak de enig mogelijke wijze van overnachten tussen dagtrajecten in. De bivakzones zijn met opzet ook op plaatsen ontwikkeld waar je niet geraakt met een gemotoriseerd voertuig. Enkel te voet, per fiets of per paard ben je welkom.

Op eigen houtje je plan trekken is net één van de attractieve aspecten bij paalkamperen, 24 uur in natuur verblijven als onderdeel van een maximale beleving van je uitgestippelde meerdaagse tocht door natuur. Als beheerder van grote natuurgebieden van de Vlaamse overheid, is Agentschap Natuur & Bos de uitgelezen partner voor de aanleg van bivakzones, maar niet de enige. Op een paar jaren werden er 14 bivakzones aangelegd in Vlaanderen, meer dan de helft op terreinen van Natuur & Bos.

Regels

Bivakkeren is genieten van vrijheid in de natuur. Toch een paar kleine regels wat officiële bivakzones betreft: Maximum 3 trekkerstenten, maximum 10 personen, binnen 10 meter van de pomp bivakkeren en maximum 48 uren verblijven (uitzondering Koppenbergbos en Brouwierweide, slechts 18 uren). Voor de rest wordt er vertrouwd op jouw respectvol gedrag tegenover medebivakkeerders en tegenover het terrein en de omgeving onder het motto 'Leave-no-trace-camping'. Gebruik van de bivakzones is gratis, je kan je bivakplek niet vooraf reserveren.

Wil je een super rustig nachtje op een bivakzone, pik er dan bij voorkeur een dag uit buiten vakantieperiodes en buiten weekends, veel kans dat je er dan alleen bent.

Pomp_bivakzone(1).jpg

Hoe is een bivakzone ingericht?

De volgende zaken tref je aan op een bivakzone: Naast een grasveldje is er vaak ook een tentplatform groot genoeg voor één tot drie tenten. Ziet er wat uit als 'een pallet' waarin nageltjes en haakjes zijn aangebracht waardoor je de meeste tenttypes voldoende vast kan plaatsen. Je kan natuurlijk ook gewoon op het gras je tent prikken.

Er is een pomp met waswater. De kwaliteit van het pompwater kan sterk verschillen van vrij zuiver, reukloos water tot 'gekleurd' water met een reukje aan. Het gebeurt wel eens dat de pomp stuk is of niet werkt tijdens de winterperiode bij vriesweer. Vergeet zeker niet voldoende drinkwater mee te brengen van elders of een zuiveringsmiddel te voorzien. Ook met koken, kan je water zuiveren.

Op sommige bivakzones is vuur maken verboden. Waar het wel is toegelaten, is er een afgebakende vuurplaats in de vorm van een vuurkorf, vuurput of vuurkring. Vuur maken daarbuiten is absoluut 'not done' en past niet in het principe van 'leave-no-trace'- bivakkeren. Opgelet, de aangeduide vuurplaats kan altijd worden afgesloten, met name bij verhoogd brandgevaar (niet uitzonderlijk tijdens het voorjaar).

Kampvuur maken in de stijl zoals dat op jeugdkampen gebeurt, is ook niet mogelijk. Hou het bij een klein vuurtje om je op te warmen of voor de gezelligheid 's avonds of om iets te grillen. Vermijd het verbruik van onnodig veel hout (de boswachters zullen dat appreciëren).

Op sommige bivakzones is zelfs een kleine houtopslag voorzien, op andere sprokkel je gewoon wat dode takken uit de omgeving. Het gebruik van trekkerskookstellen op vloeibare brandstof, gas of esbit is geen probleem.

Er is meestal geen toilet voorzien, sommige bivakzones hebben er wel eentje, andere enkel tijdens het drukkere zomerseizoen. Ze functioneren meestal rond het compostprincipe, na je dropje doe je er wat zagemeel over. Waar er geen toilet is begraaf je uitwerpselen op voldoende afstand van de bivakzone en neem je toiletpapier terug mee in een plastiek zakje. Er zijn soms ook rustbanken, vaak in de vorm van een halve boomstam of gelijkaardig. Wat vind je gewoonlijk niet op een bivakzone? Drinkwater, een sanitair blok met douches, elektriciteit, wifi en andere nutsvoorzieningen. Wil je meer comfort, kies dan voor een camping.

En in Wallonië?

Sterker nog dan in Vlaanderen is de vraag naar legale bivakplaatsen in de Ardennen, vooral door wandelaars die een stevige meerdaagse trektocht willen ondernemen. Het is in Wallonië helaas algemeen verboden om vrij te kamperen. Natuur en met name bossen worden er in de eerste plaats beschouwd als exploitatieterrein voor houtindustrie en pachtgebied voor jacht. Zachte recreanten worden er van overheidswege eerder getolereerd dan gerespecteerd, laat staan als bivakkeerder. Toch is er ook in Wallonië stilaan een trendbreuk merkbaar. Een interessant project werd in 2013 ontwikkeld in en om de Viroinvallei en de uitgestrekte bossen rond Chimay (provincies Namen en Henegouwen).

'La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay' is een concept waarbij je over lange afstand bewegwijzerde routes kan volgen (Grande Randonnée) met onderweg bivakmogelijkheid. Er zijn nu 9 bivakterreinen beschikbaar. Er bestaat inmiddels ook een (franstalige) topografische wandelgids over, deze GR-route werd geënt op de passage te voet langs de verschillende bivakzones.

vuurkorf_bivakzone.jpg

Ook in het populaire trekkinggebied rond de Ourthevallei (regio Houffalize) kwam een klein netwerk van 5 bivakzones beschikbaar. Ze werden gecreëerd door de overheid van het Parc Naturel des Deux Ourthes en liggen allen in de buurt van het Escapardenne Eislek Trail of langs een van de niet-bewegwijzerde lange routes die eveneens voor dit project werden uitgezocht en waarover wel een wandelkaart bestaat. Een verschil met de Vlaamse bivakzones is dat je in Wallonië slechts één nacht op dezelfde aangeduide plaats mag verblijven en dat tussen 16 u ’s avonds en 10 u ‘s morgens. De volgende morgen ga je op weg naar de volgende bivakplaats. Eerder 'bivouac à la française' dus. Verder gelden in Wallonië ongeveer dezelfde richtlijnen als voor de Vlaamse bivakzones, in de geest van respectvol gedrag voor de omgeving en de 'leave no trace'-gedachte. Er is geen enkele comfortvoorziening aanwezig, op de meeste mag je wel vuur maken in een aangeduide vuurkring. Er zitten nog wat kinderziektes in dit project, met name wat de terreinkeuze betreft, soms ligt de bivakplaats te dicht bij een drukke weg, is het terrein te sterk afhellend of is het te beperkt afgebakend. Sommige van deze Waalse bivakzones kunnen met name tijdens mooiweerweekends en in vakantieperiodes druk bezet zijn.

In de rest van de Ardennen is het alsnog wachten op dergelijke bivakkeer mogelijkheden. Je bent er momenteel vooral aangewezen op campings, bivakkeren met toelating van de grondeigenaar of simpelweg discreet (maar in principe illegaal) vrij bivakkeren.