Een rugzak is een onontbeerlijk item om je gerief te vervoeren wanneer je een meerdaagse tocht wil gaan lopen. Een rugzak aankopen bezorgt velen onder ons kopzorgen wanneer je voor de “rugzak wand” in een buitensportzaak staat. De keuze voor een goede rugzak is steeds iets persoonlijks. Elk model is anders, dus zal je vooral moeten passen. In dit artikel geven we wat houvast om gericht op zoek te gaan naar een rugzak die past bij jouw noden én lichaam.

Inleiding

Ideaal zou je rugzak pas op het eind van je boodschappenlijst moeten staan. Hij dient immers voor het vervoer van je gerief nodig om je tocht tot een goed einde te brengen. In de realiteit is het dikwijls een item dat in het begin wordt aangekocht. Dat maakt het moeilijker om een doordachte keuze over zijn grootte  te maken. Ook vanuit de leercurve begin je meestal met kleinere WE tochten waar je rugzak niet zo groot hoeft te zijn om zoveel jaar later genoeg vaardigheden te hebben dat je een meerdaagse wintertocht aan het lopen bent waar door de aard van het terrein en de temperaturen je meer materiaal mee neemt dan voor eenzelfde tocht in de zomer.

Het is goed om, als je op termijn niet verschillende rugzakken wil kopen, daar goed over na te denken. Ideaal is dat je voor een eerste kennismaking in eigen omgeving op zoek gaat naar een goed passende rugzak die je kan lenen. Deze eerste ervaring is erg behulpzaam om een eigen keuze te maken. Er bestaat ook een relatief grote markt van tweedehands materiaal.

De onderdelen van een rugzak

gepaste rugzak.jpg

  1. Topvak
  2. Draaglus
  3. Loadlifters/schouderstabilisatieriemen
  4. Compressiebanden (3)
  5. Schouderbanden
  6. Borstriem
  7. Frame
  8. Lumbaal kussen
  9. Heupgordel

Het frame zorgt ervoor dat het gewicht vooral op de heupen kan worden gedragen terwijl de schouder stabilisatie riemen het achterover hellen van de rugzak tegen gaan en zo het zwaartepunt dichter bij het lichaam kunnen houden zodat je minder moet compenseren. Daarnaast zorgen de stabilisatie riemen ervoor dat de schouders ontlast worden. Beiden verbeteren het draagcomfort.

Rugzakken zonder frame of met licht frame

We laten de rugzakken zonder of met een minimalistisch, soms demonteerbaar frame onbesproken. We zitten hier in het gebied van ultra light rugzakken. Een specialisme dat een eigen artikel verdient.

Bij rugzakken zonder frame moet je basisgewicht van de rugzak best onder de 10 kg blijven.

Er bestaan rugzakken met een licht intern frame maar zonder schouderstabilisatie riemen. (bv HMG Porter). Ze kunnen hogere lasten aan dan een rugzak zonder frame maar een goede afstelling op de eigen rug is wat kritischer dan een rugzak met stabilisatieriemen vandaar dat zeker voor beginnende hikers, rugzakken met frame en schouder stabilisatie riemen onze voorkeur heeft en we dit type rugzak met een licht frame ook verder onbesproken laten.

Rugzakken met extern frame

De eerste rugzakken op de markt waren rugzakken met een extern frame. Ze worden nog gekocht maar veel minder dan vroeger. Soms uit nostalgie naar vroeger of door een specifieke doelgroep (bushcrafters, jagers op groot wild, liefhebbers van de ‘legerstijl’ die hun rugzak modulair op willen bouwen) Ze hebben zeker hun nut wanneer zeer zware lasten “comfortabel” gedragen moeten worden.

De afstand tussen rug en rugzak zorgt voor een goede ventilatie maar de keerzijde is dat het zwaartepunt verder van het lichaam ligt en de rugzak iets minder stabiel draagt dan een rugzak die korter tegen de rug wordt gedragen. Door het uitgesproken frame zijn dit soort rugzakken relatief zwaar is maar er zijn uitzonderingen.

Rugzak met intern frame

Het frame is weggewerkt in het rugpand en is gekoppeld aan de heupgordel. Iedere fabrikant heeft zo zijn eigen techniek om dat uit te werken. Meestal wordt aluminium gebruikt, soms gemonteerd op een kunststof plaat om de stijfheid te verhogen (en zo het draagvermogen te verhogen). Soms in berkenhout uitgevoerd (fjallraven), koolstof of 3D graatpatroon uit kunststof…..

De stijfheid van het frame bepaalt deels hoeveel gewicht hij gemiddeld gezien kan dragen wat dan weer van invloed is op het gewicht van de lege rugzak.

gepaste rugzak2.jpg

De koppeling met de heupgordel moet wel solide zijn om het gewicht goed over te dragen. Een rugpand maakt alvast dat je wat “slordiger” je rugzak in kan pakken zonder het risico dat tijdens het lopen de gasbus tegen je rug zit te porren.

Het rugpand blijft ook wat vlakker en sluit beter aan op de rug dan een minimalistisch frame dat bij onoordeelkundig (over)laden een curve krijgt thv de rug.

De fabrikant vermeldt soms een maximaal draagvermogen. Ga daar niet boven of kies een rugzak van een ‘hogere’ categorie wanneer je tegen de grens begint te botsen.

Is dat cijfer niet voorradig dan kan je dat alleen maar proefondervindelijk ervaren.

Vandaar dat je een rugzak enkel goed kan passen wanneer hij op gewicht is gebracht vergelijkbaar met het gewicht tijdens je tocht

Een ventilerend rugpand (trampoline) verplaatst het zwaartepunt meer naar buiten waardoor de instabiliteit een beetje toeneemt.

Het beperkt het zweten in de zomer op de rug terwijl in de winter je aan isolatie verliest door de luchtcirculatie tussen rug en rugzak

De rugzak ontleed

Hou je van een strakke rugzak met zo weinig mogelijk allerhande ingangspoorten, opbergvakken, gespen en spanbanden en heb je de discipline van inpakken goed onder de knie en je ook vlot je materiaal kan bereiken, dan valt je oog misschien op een strakke toplader. Gekleurde stuff bags/ drybags kunnen helpen om het georganiseerd te krijgen. Het aantal items wat je mee neemt zo laag mogelijk houden is natuurlijk ook een stap in de goede richting. We komen later nog terug op het inpakken van een rugzak.

Ben je er een van het georganiseerde type die liefst zoveel mogelijk aparte compartimenten heeft om zijn gerief op te delen in logische onderdelen? Deze zak zal zwaarder zijn dan zijn Spartaanse broer. Het toegenomen aantal ritssluitingen en compartimenten maken hem wat kwetsbaarder op defecten. Afhankelijk van de uitvoering vind je die compartimenten in het deksel(top), zijkanten, front of als kleine opbergzakken op de heupgordel. Controleer bij een gevulde rugzak wat het effectief volume is van deze compartimenten. Dat kan soms tegenvallen.

Er bestaan tal van varianten om de bereikbaarheid van je materiaal te vergemakkelijken. Zo kan een top lader gecombineerd worden met een frontlader. Dit kan een u-vormige ritssluiting op de achterkant van de rugzak zijn, vergelijkbaar met een ‘sportzak’.

gepaste rugzak4.jpg

In theorie lijkt dit oké maar toch verloopt dat in en uitpakken niet altijd even gemakkelijk via deze wegen. Wanneer je een plastiek zak als waterdichte liner gebruikt heb je al helemaal niets aan dergelijke (overbodige?) toevoegingen.

Het merendeel van de rugzakken is zo gecompartimenteerd dat er bij de basis een apart vak is, bereikbaar via een ritssluiting. Het nut van deze ingang (die meestal wordt voorbehouden voor de slaapzak) is discutabel. Het laden gebeurt het best altijd via de top omdat je zo laagsgewijs de inhoud beter op kan bouwen en loze ruimtes vermijdt.

Andere kiezen voor een spartaanse ransel met de mogelijkheid langs de buitenkant aparte modules te bevestigd (of aan schouderbanden of heupgordel) of gebruiken compartimenten uit elastisch gaas die aan de buitenkant van de rugzak worden ingewerkt.

Er kan wat variatie zitten in hoe de hoofdvorm van de rugzak eruit ziet. Op zich maakt dat niet veel verschil. Sommigen rugzakken zijn vrij recht van vorm terwijl anderen meer gevormd zijn.

Let erop of de vulopening langs boven ruim genoeg is wanneer de vorm conisch is en je volumineus gerief hebt dat via deze opening naar binnen moet. Het deksel dat de rugzak afsluit kan vast zijn, demonteerbaar om evt als heuptasje te gebruiken. Slechts een minderheid van de traditionele rugzakken heeft een rolsluiting (bv exped lightning 60).

Foto (HMG windrider) beneden geeft het principe weer van een dergelijke sluiting die je meer aantreft bij rugzakken met een licht frame.

gepaste rugzak5.jpg

Deze laatste heeft het voordeel dat je door extra slagen de rugzak kan comprimeren langs boven.

Heb je behoefte aan een drinksysteem met slangetje en voorraadzak in de top  of kies je voor het zijvak als drinkbus houder?

Bij de meeste rugzakken is het lastig om die drinkbussen te grijpen en terug te plaatsen met de rugzak op. Dit is een probleem wanneer je iemand bent die onderweg geregeld kleine slokken wil drinken.

Hoe is de bodem van de rugzak? Is hij vlak genoeg dat hij  blijft staan wanneer je hem wil vullen?

Heupgordel en lumbaal kussen

Het frame van de rugzak moet op een solide manier verbonden zijn met heupgordel en evt lumbaal kussen. Op die manier wordt gepoogd met het aanspannen van de heupgordel het merendeel van de last over te brengen op de heupen. Soms is het wat lastiger om het gewicht op de heupen te dragen. Denk aan mensen met een vlakke rug/billen,smalle heupen of dikke buik. Het rugpand en heupgordel mag echter geen rigide constructie zijn omdat dit de natuurlijke beweging die de romp tov de benen maakt zou hinderen op meer technisch terrein.

Erg ver in de uitwerking van dit idee staat op naam van  Arc’teryx

Er is altijd plaats voor enige marge op welke hoogte de heupgordel de heupen moet omgorden.  Veel heeft te maken met de vorm van de onderrug, billen/buikpartij en persoonlijke voorkeur. Fabrikanten hebben een zekere vorm en hoek voor ogen wanneer ze hun heupgordels ontwerpen vandaar dat passen en nog eens passen nog altijd het belangrijkste advies blijft. Doe dat steeds met een gevulde rugzak die op gewicht is gebracht. Misschien ben je verplicht om een rugzak te kiezen met uitwisselbare heupgordel aangepast aan je bekken en omtrek.

Soms kan de heupgordel te breed/hoog zijn dat bij mensen met een kort torso de heupgordel in conflict komt met de onderste ribbenboog. Het is niet dat je man of vrouw bent dat je binnen het eigen gender aanbod moet blijven zoeken. Soms moet je overschakelen om een goed passende heupgordel te vinden. Een heupgordel moet stevig maar tegelijk ook flexibel zijn om zich aan te passen aan de complexe vorm van je heupen en beweging die je maakt om zo de druk te verdelen. Alpine rugzakken zijn daarom niet altijd geschikt. Ze hebben een wat dunnere heupgordel om niet in conflict te komen met de klimgordel. Heb je schuurplekken op de heupen? Het is een beetje zoals blaren bij schoenen. Iedereen reageert verschillend op de drukpunten.

Denk in dit verband dat het probleem niet altijd bij de heupgordel ligt maar mogelijk aan  de basislaag, broek of riem die je draagt. Plooien en drukpunten van de stoflagen onder de gordel, kunnen ook voor problemen zorgen. Een reden te meer om met een zo laag mogelijk (maar veilig) basisgewicht aan je tocht te beginnen.

Schouder riemen

Er zijn rugzak fabrikanten die enkel gender neutrale schouderriemen aanbieden. Anderen hebben een aanbod voor mannen en vrouwen. De schouderriemen moeten enigszins flexibel zijn om de contouren van de schouders te volgen. Het uiteinde moet ver genoeg doorlopen om niet op de ribben te drukken. Let ook op de afstand tussen de twee schouderriemen. Bij mannen staan deze standaard verder uit elkaar.

Schouder stabilisatie riemen (loadlifters)

Ze verbeteren de balans van de rugzak door de top van de rugzak korter bij het lichaam te brengen. Ze helpen mee in het ontlasten van de schouders.

Aan de stand van de schouder stabilisatie riemen kan je zien of je rugzak is aangepast aan je rug lengte. Staan de riemen horizontaal of vanaf de rugzak gezien in stijgende lijn dan heb je een rugzak met een te klein frame gekocht zoals te zien op de foto beneden.

Denk aan een ideale hoek van 30-45°. Kijk of de stabilisatie riemen lang genoeg zijn om ze gemakkelijk te grijpen  daar je ze op moet vissen achter je rug.

gepaste rugzak6.jpg

Een te kleine rugzak geeft meer problemen dan een rugzak die te groot is.

Borstriem

Voornamelijk tot doel om afschuiven van  de schouderriemen op de schouders te vermijden. Dat moet losjes gebeuren om de beweging van de borstkas bij in en uitademen niet te hinderen. Kijk na of de riem lang genoeg is. Is hij zo nodig verschuifbaar in de hoogte?

gepaste rugzak7.jpg

Varia

Bekijk of je rugzak voldoende bevestigingspunten heeft voor materiaal dat meestal toch langs buiten wordt gehangen (wandelstokken, stijgijzers, sneeuwschoenen, sneeuwschop, schuimmat..).

Overbelast je rugzak niet met een groter gewicht dan waar hij voor is gemaakt om schade te minimaliseren (stiksels die los komen, uitgescheurde banden). Vertrouw er niet op dat zonder bijkomende maatregelen een rugzak waterdicht is. Daarvoor heeft hij teveel ritsen en stiksels die potentiële bronnen van lek zijn. De duurzaamheid van de PU-coating langs de binnenkant die het vocht buiten zou moeten houden durft snel te degraderen. Hetzelfde geldt voor de waterafstotende coating langs de buitenkant

Vind je een bijhorende rugzakovertrek belangrijk? Handig om rap de rugzak te coveren bij regen maar bij felle wind blijft hij moeilijk op zijn plaats en je bent nooit echt zeker dat de rugzak inhoud droog blijft. Er kan nog altijd water binnen dringen tussen je rug en rugzak. Een PE-vuilzak/puinzak oid als binnenvoering van je rugzak is een beproefde methode die ook werkt. Je rugzak wordt wel zwaarder bij regen doch veel hangt af uit welke stof hij is gemaakt of welk schuim is gebruikt in de heup en schouder gordels.

Dik cordura slorpt heel wat meer vocht op dan rugzakken gemaakt uit bv het meer technische dyneema nylon gridstop.

Rugzak volume

Er bestaan grove richtlijnen waarop je je kan baseren om de rugzak inhoud te bepalen. In grote lijnen zou je volgende indeling aan kunnen houden:

  • Weekends: 1-3 dagen: 30-50 liter
  • Meerdaagse tochten: 3-5 dagen: 50-80 liter
  • Langere tochten: + 5 dagen: 70+ liter

Het blijft echter een algemeen advies dat je aan moet passen aan je persoonlijke situatie. Er is een groot verschil in volume tussen huttentochten en zelfvoorzienende bivaktochten. Tochten in de zomer of tochten in de winter waar je meer kledij nodig hebt, de slaapzak volumineuzer, en een stabielere tent nodig is. Zijn het volwassenen onder elkaar of moet je een deel van het gerief van de kinderen overnemen? Het volume van een synthetische slaapzak is groter dan wanneer je een dons slaapzak mee kan nemen enz.

Ons advies is dat je beter een rugzak koopt die breed inzetbaar is dan een die erg krap is en waar je veel moeite moet doen om alles in de rugzak te krijgen. Je dan soms verplicht wordt om een deel van je materiaal langs de buitenkant te hangen (meestal gaat het dan over de slaapzak,slaapmat of tent)

gepaste rugzak3.jpg

Bron: yanickintothewild.files.wordpress.com

Het risico op beschadiging, verlies, of nat worden is daarbij groter. De stabiliteit tijdens het stappen is minder wat het vermoeiender maakt omdat je steeds moet compenseren.

Het argument dat bij een te grote rugzak je meer geneigd bent om extra materiaal mee te nemen is een vals argument omdat de paklijst bepaalt wat je mee neemt, niet de ruimte die je hebt.

Baseer je op bestaande paklijsten voor de zomer of paklijsten voor de winter.

Of maak eerst vanuit een gedachte experiment een overzicht van het gerief wat je denkt nodig te hebben. Beginnende hikers neigen meestal naar meer meenemen dan strikt nodig. Voor een stuk te begrijpen vanuit de onzekerheid. Vandaar de uitdrukking: “In je rugzak verpak je je angsten.” Door na iedere tocht je materiaal te evalueren of je het al dan niet hebt gebruikt, kan je tot een persoonlijke lijst komen. Meestal is een rugzak te comprimeren maar niet ieder systeem werkt even goed. Het meest ergonomische is een rugzak die goed gevuld is.

Een buitensportzaak binnen stappen maakt het mogelijk een juistere beslissing te nemen. Een rugzak passen vraagt veel tijd. Gebruik de wat stillere momenten om te gaan winkelen. Ideaal zou zijn dat je basis gerief mee neemt dat gewoonlijk mee op reis gaat, aangevuld met extra gewicht. Of je doet je huiswerk thuis door het volume te bepalen van je huidige gerief.

gepaste rugzak9.jpg

Bron: Backpackinglight

Zo kan je een inschatting maken van de werkelijke inhoud van je rugzak.

Let op: de inhoud  komt zelden overeen met het cijfer dat is aangegeven. Meestal is de werkelijke inhoud lager dan het cijfer dat bij de specificaties staat. Verder moet je je realiseren dat een  70+10 rugzak geen 80 liter rugzak. De 10 liter staat eerder voor ‘in geval van nood en voor korte tijd’

De juiste maat van de rugzak vinden

Een rugzak aangepast aan de eigen rug en heup: wat je van snufjes of noodzakelijkheden wil is een persoonlijke zaak. De rugzak moet vooral goed zitten en het gewicht comfortabel dragen. Een eerste vereiste, zoals reeds aangegeven is dat hij de juiste rug maat hebben. Veel fabrikanten hebben een maattabel waar je je op kan baseren.

Voor deze meting zijn twee punten belangrijk:

gepaste rugzak8.png

Bron:  https://eu.gregorypacks.com/be-en/fit-and-sizing/

De heup kam en de C7 wervel. Ga met je handen in de zij staan. Dat is het eerste punt. Het tweede punt is de knobbel die je voelt in de nek  thv de schouders wanneer je je hoofd naar voor buigt. De afstand tussen de twee punten is de maat die belangrijk is. Vraag evt. hulp om die goed te meten.

Wanneer je het risico neemt om online te kopen, kies dan liever een rugzak met een langere rug lengte dan een die “juist” is. De maat zegt helaas niets over het uiteindelijke draagcomfort. Dat is bij schoenen ook zo.

Bij sommige rugzakken kan je de metalen stangen plooien en meer in overeenstemming brengen met de eigen rugkromming. Voor een heupgordel op maat kan je je houden aan de instructies die de je fabrikant geeft. Beter net iets te klein (maar hij moet minstens voorbij de heupkam komen) dan dat de twee uiteinden zo kort bij elkaar komen dat aanspannen lastig wordt

Een rugzak passen

Een rugzak passen doe je volgens een bepaalde volgorde.

  • Zet eerst alle riemen op hun langst.
  • Span de heupgordel aan, daarna trek je wat voorovergebogen, de schouderriemen aan tot ze op de schouders rusten.
  • Klik de borstriem vast, kom recht en daarna breng je de schouder stabilisatie riemen onder spanning zodat de top van de rugzak richting je hoofd gaat.
  • De mate van aanspannen is erg persoonlijk. Sommigen willen de schouders helemaal vrij van gewicht en spannen de loadlifters wat harder aan.
  • De boekjes geven een 80-20 gewichtsverdeling over heup en schouders maar je bent vrij om daar mee te spelen.
  • Tijdens de tocht kan er ook met de instellingen worden gespeeld.

Volgende filmpje brengt alles nog eens in beeld.