Madeira heeft een lange traditie als bestemming voor een wandelvakantie. De levada's, irrigatiekanalen die het water van de regenachtige kant naar de droge en meer bewoonde kant brengen, zijn de speciale troef voor de wandelaar op dit bergachtige vulkanische eiland. Je komt daarmee op spectaculaire plekken die anders voor de doorsnee wandelaar onbereikbaar zouden zijn.

Situering

Madeira is vormt een stukje Portugal midden in de Atlantische oceaan. Het ligt op ca. 1000 km van Lissabon en 500 km van de Marrokaanse kust. De bevolking is een mix van lokale inwoners die er al vele generaties lang wonen en vooral Portugezen, Britten en Duitsers die er omwille van het klimaat en zo zijn komen wonen of een tweede verblijf hebben.

Het grootste deel van de bevolking woont in Funchal of één van de andere stedelijke zones in de buurt, aan de zuidkust. Als havenstad is Funchal ook een belangrijke tussenstop voor cruiseschepen. In deze haven vertrekt ook de Ferrydienst naar een klein buureiland Porto Santo. In de buurt van Funchal ligt ook de luchthaven ; er zijn directe vluchten van de Benelux. Van daaruit kan je verder met de bus of met een huurauto.

Het is een vulkanisch eiland dat zeer bergachtig is. De hoogste top van het eiland, de Pico Ruivo (1862) is tevens één van de hoogste toppen van Portugal. Door de ligging in de subtropen is er een uitgesproken micro-klimaat. De bergflanken aan de noordkant en westkant vangen veel regen, de zuidzijde en de oostzijde van het eiland zijn droog. Om dit op te lossen zijn met heel veel moeite irrigatiekanalen uitgehakt in de bergflanken en tunnels aangelegd om het water richting oost- en zuidkant te transporteren. Deze "levadas" zijn een belangrijk deel van het wandelnetwerk. Veel van deze levadas lopen dwars door bergflanken met subtropische plantengroei, watervalletjes, spectaculaire uitzichten maar zijn voor de rest vlot stapbare paden. Daarnaast heb je "veradas" : klassieke bergpaden waarbij de meest populaire ook voorzien zijn van trappen, ballustrades en dergelijke.

Sinds 2025 zijn de ca. 30 meest populaire paden - waar ook meest kosten voor inrichting en onderhoud gemaakt worden - betalend.

Interessante tochten

Soort paden

Er is een ruim aanbod aan goed aangelegde en goed onderhouden paden. Waar er een afgrond is, is er een kabel of hek, waar het steil is, zijn er dikwijls trappen aangelegd, kruisen van een rotsklif of een bergbeek gebeurt met een tunnel enzovoort. Maar vaak zijn deze goed aangelegde paden smal. Bij een levada is het niet ongewoon om vlak langs de afgrond te stappen op een muurtje van een halve meter breed. Voor wie last van hoogtevrees heeft is Madeira geen aangename wandelbestemming. Zie bv. deze blog. Voor alle andere wandelaars die terrein willen verkennen dat in andere gebieden alleen via erg technische paden bereikbaar is, is Madeira een toplocatie. 

Een reeks trails wordt ingericht en onderhouden door het eiland-bestuur. Dit zijn de PR-paden. Sinds 2025 zijn deze paden betalend. Je reserveert vooraf, online, voor een bepaald pad op een bepaalde datum. 

Meer informatie :

  • app met de meest populaire paden, met telkens de vermelding of ze betalend zijn en hoeveel, en of ze open zijn of afgesloten (bv. na een bosbrand of schade door een hevig onweer). 
  • de officiële lijst van PR-paden op de website van het eilandbestuur
  • je betaalt het vlotst digitaal met creditcard 
  • voorlopig is het behoorlijk veel administratieve overlast. Het beste lijkt om te betalen net voor je de wandeling aanvat. Hopelijk komt er op termijn een veel eenvoudiger systeem voor mensen die een intensieve wandelweek plannen, vergelijkbaar met een skipas voor een weekje piste-skiën bijvoorbeeld. 

De verwachting is dat deze fee van enkele € per persoon de drukte op deze paden (en op de bijhorende parkings die ondertussen ook betalend zijn) niet zal verminderen. Het loont dus echt de moeite om de andere paden te bekijken. Deze zijn niet zo intensief ingericht met trapjes en leuningen, maar voor een doorsnee bergwandelaar vaak perfect haalbaar. 

Geen klassieke trektochten

Madeira heeft geen gemarkeerde doorgaande tochten van meerdere dagen. De meest gebruikelijke manier voor een wandelweek is om een huurauto (elektrische fietsen zijn een interessant alternatief en de bus is niet onmogelijk) te nemen en interessante (halve)dagtochten af te wisselen met korte verplaatsingen. Wie niet graag in de bergen rijdt, kiest beter een andere bestemming - alle wegen op Madeira zijn bergwegen.

Wil je toch een thru-hike, dan kan je stukken van het padennetwerk aan elkaar hangen. Je bent dan in de praktijk aangewezen op bivakkeren. Met een beetje planning kan dit op de erkende bivakzones. Voor inspiratie van deze thru-hikes ben je aangewezen op verslagen van andere hikers. Zie bv. deze link, deze link, ...
Het traject van de ultramarathon is een goede keuze (7500 m+ en 115 km op een 6-tal dagen). Zie bv. deze link, deze link, ...
Kortom google op Madeira en thru-hike, Madeira en trektocht enz.

Een speciaal geval zijn de Caminhos Reais, en dan vooral Caminho Real 23. Deze ringweg is aangelegd in de 19° eeuw op initiatief van de gouverneur. Het raakte in onbruik door de aanleg van de autowegen, maar het is grotendeels terug toegankelijk. Brede paden, verhard met kleine vulkanische kasseitjes, veel trappen, ... ontworpen voor voetgangers en ezeltjes en uiteraard de gouverneur met zijn entourage, te paard. Ca. 175 km, ca. 8500 m klimmen. 7 à 8 stapdagen. Met hier en daar stukjes waar door erosie het 19° eeuwse pad verdween en er alleen een soort noodspoor is. Met onvermijdelijk een aantal stedelijke zones en wat asfalt. Maar daarnaast veel natuur, een voortdurende afwisseling van bergen met zee en een flink pak hoogtemeters op trappen. Kan blijkbaar met bagagetransport. 

Websites

Enkele die wat meer informatie geven dan de o zo vervelende lijstjes "7 beste wandelroutes op Madeira" :

  • madeira-walks.com : commerciële site, maar met een goed overzicht van afstand, wandelduur en technische moeilijkheden
  • deze blogger geeft een beschrijving van 60 wandelingen en gaat daarbij vooral op zoek naar de spectaculaire stukjes bergkam en niet naar de brave familietochtjes.
  • de gewone online bronnen bij de populaire wandel-apps (voor wat de info op deze apps waard is uiteraard - deze is doorgaans niet afkomstig van mensen met degelijke lokale kennis)

Wandelgidsen

Het eiland is populair bij Britten en Duitsers, dus vind je degelijke wandelgidsen in die talen van Rother, Cicerone, Trailblaizer.

Kledij en materiaal

Dit zijn bergen. Regen is altijd mogelijk, zeker aan de natte kant van het eiland. In Funchal en op de zuidkust is er ca. 600 mm regen per jaar dus iets minder dan in Vlaanderen ; aan de noordkant en hoger in de bergen tussen de 2000 en 3000 mm per jaar. Op de noordkant is er ook vaak mist. 
Op de pieken op 1500 à 1800 m is het ca. 15 °C kouder dan vlak bij de zee in Funchal en kan het stevig waaien. Er zijn zeker enkele paden die perfect te doen zijn met sandaaltjes, maar voor een geslaagde wandelweek in Madeira is alles wat je weet over schoenen, kledij in laagjes, water- en picknick, trekkingstokken ... voor wandelen in de bergen, ook hier van toepassing.
Een hoofdlampje voor de stukken tunnel in de levada's mag ook niet ontbreken.

Overnachten en bivakkeren

Madeira is een klassieke bestemming voor mensen die van landschap en natuur houden dus er is een uitgebreid netwerk aan B&B's, hotelletjes, agriturismo's, glampings, enz. 

Bivakkeren hoog in de bergen wordt blijkbaar getolleerd in de klassieke vorm : dus van zonsondergang tot zonsopgang ongeveer, geen sporen nalaten, geen vuur maken, maximaal één nacht op dezelfde plek. Een mooi vlak plekje vinden met water in de buurt is wel een uitdaging. 

In het binnenland is er een netwerk van erkende bivakplekken. Je moet vooraf online reserveren : zie www.madeiracamping.com. Klassieke campings voor de medemensen die opteren voor de sleurhut, vind je niet op Madeira.

Andere activiteiten

In Madeira kan je ook terecht voor rotsklimmen, mountainbiken, canyoning en coasteering, surfstrandjes, vogelspotten, walvisspotten enzovoort.

De vulkanen op Madeira zijn al lang uitgedoofd. Wie juist op zoek is naar warmwaterbronnen en andere neveneffecten van actieve vulkanen, kan beter een wandelreis plannen op de Azoren of op de Canarische eilanden.

Madeira heeft enkele kleine zandstrandjes. Maar kijk voor een paar uurtjes zwemmen in zeewater eerder uit naar poelen (poças de maré, piscinas naturais) in de vulkanische rotsbodem aan de rand van de zee. Varieert van luxueus en volledig ingericht met een paar euro toegangskost tot helemaal natuurlijk. 

Tochtverslagen