De Canarische eilanden kan men als wandelaar héél het jaar bezoeken, in een zeer mooi en afwisselend landschap. De zomermaanden kunnen weg van de kust wel zeer warm zijn. Voor- en najaar en zelfs de winter zijn perfecte seizoenen om er te gaan hiken. Bovendien is het een bestemming waar je ook stevig wat hoogtemeters kan maken.
Stranden en kliffen, jonge vulkanen, subtropische jungle, irrigatiekanaaltjes, diverse soorten bos ... de landschappen volgen elkaar razendsnel op.

Met Hiking Advisor op pad in deze regio

Situering

De Canarische Eilanden liggen voor de kust van Afrika, ongeveer aan de zuidgrens van Marokko. Geografisch ligt het dus ver van het Spaanse vasteland. Bij de geweldadige bezetting van het ene eiland na het andere in de 14° en 15° eeuw stierf de oorspronkelijke bevolking, de Guanches, uit ; deze was sterk verwant met de oorspronkelijke niet-arabische volken in de Westelijke Sahara en de Atlas. De Canarische Eilanden zijn nu een Spaanse regio, met vergaande autonomie.

Er zijn twee hoofdeilanden : Gran Canaria en Tenerife. De andere eilanden horen bij één van deze beide.
Las Palmas is de grootste stad van Gran Canaria ; ongeveer 80% van de bevolking van Gran Canaria woont in of vlak bij Las Palmas de GC. Het andere grote stadsgebied is Santa Cruz, de hoofdstad van Tenerife.

De kleinere eilanden zijn La Palma, El Hierro en Gomera aan de kant van Tenerife en Lanzarote en Fuertaventura aan de kant van Gran Canaria .

De eilandengroep is vulkanisch van oorsprong. De vulkanen horen bij de mid-Atlantische breuklijn, net als de Azoren en IJsland. Enkele keren per eeuw is er wel één van de vulkanen die actief wordt ; de laatste grote uitbarsting was in 2021 op het eiland La Palma. De meeste eilanden bestaan in essentie uit één enkele berg / vulkaan. De hoogste top van Spanje bevindt zich op hier, op Tenerife : Pico de Teide (3715). Enkel Lanzarote en Fuertaventura zijn eerder heuvelachtig.

Het klimaat is er het hele jaar door mild ongeveer 18°C in de winter tot ongeveer 25°C in de zomer. Het is er doorgaans droog weer, met 20 à 40 regendagen per jaar. Dit milde klimaat is het gevolg van de passaatwinden en van het hogedrukgebied boven de Azoren, die zowat het hele jaar door milde subtropische lucht van over de oceaan aanvoeren.
Let op : dit zijn typische waarden in de meest toeristische zones dicht bij zee. Hoger in de bergen zijn de temperaturen helemaal anders. Op El Teide mag je sneeuw verwachten vanaf de herfst tot april ongeveer ; wie er wil bivakkeren tijdens een trekking in de herfst of lente voorziet best een slaapzak die ook bij vriestemperatuur confortabel is. Tijdens de zomer zijn de hellingen hoger in de bergen een stuk warmer en droger, vaak meer dan 30°C. De zomer en vooral augustus zijn ook een periode met hoog risico op natuurbranden.
De wind en neerslag variëren met de oriëntatie. De algemene trend is : de westelijke eilanden zijn wat natter dan de oostelijke. In de zomer is er vaak een laaghangende wolk op 500 à 1000 m boven de noordkant ; dit is de Panza de Burro (de ezelsbuik). Die wolken zorgen er ook voor dat de noordelijke hellingen een stuk groener en natter zijn dan de zuidelijke.

Het eiland is populair bij buitenlandse toeristen, waarvan er ook een heel aantal permanent op het eiland blijven. Daardoor is heel veel informatie niet alleen in het Spaans maar ook in Engels, Frans of Duits beschikbaar. 

Overzichtskaart

KAART VAN DE CANARISCHE EILANDEN

Openbaar vervoer en bereikbaarheid

Naar en tussen de eilanden

Gran Canaria is bereikbaar via de luchthaven in het oosten van het eiland. Van daar uit kan je bussen nemen in alle richtingen.
Tenerife heeft twee luchthavens die van zowat alle Europese landen worden aangevlogen. Van uit de luchthavens brengen bussen of taxi's je over het hele eiland.

Afhankelijk van het moment van het jaar zijn er ook directe vluchten naar de andere eilanden, maar vaker zal je vanop één van die internationale luchthavens met een lokale vlucht op de bestemming raken.

Navieras Armas en Fred Olsen zijn veruit de belangrijkste ferrydiensten op de Canarische eilanden. Eilandhoppen is perfect mogelijk, vrij goed betaalbaar en op de normale verbindingen zijn er meerdere overzetten per dag, deels met klassieke ferry's, deels met snelboten. Navieras Armas heeft ook verbindingen met het zuiden van Spanje ; het traject duurt ca. 2 etmalen. Fred Olsen beperkt zich tot snelboten binnen de Canarische eilanden.
Er zijn geen veerverbindingen met Marokko.

ferry's canarische eilanden.jpg

Binnen de eilanden

Op de eilanden zijn goede busverbindingen. Bussen noemt men hier "guaguas". Elk eiland heeft zijn eigen busmaatschapij. Sommige lijnen zijn alleen maar een deel van het jaar actief.

Elk eiland heeft zijn eigen tariefsysteem en kaarten. Men kan met normale middelen (bank-app, credit-card, cash) een ticket op de bus kopen. Wie van plan is frequent te reizen (bv. wie een GR doet met een vast basiskamp ergens centraal op een eiland) kan beter een dag- of weekpas kopen.

Op Gomera doet een Fred Olsen snelboot tijdens het seizoen 2 maal per dag een rondje rond het eiland via de de drie grote havens ; dit is aangenamer en soms ook sneller dan de bus. Verder zijn er ook nog lokale ferry's naar kleine eilandjes bv. La Graciosa dat bij Lanzarote hoort en Isla de Lobos dat bij Fuertaventura hoort.

tenerife 3.jpg

De klifkusten zijn spectaculair en vaak alleen vanop zee goed zichtbaar.

Topokaarten en gidsen

Topogidsen

Cicerone heeft goede topogidsen. Afhankelijk van wat je zoekt : ofwel een gids per eiland (GR131 en dagwandelingen en varianten) in staat, of de gehele GR 131 op alle eilanden.

Rother heeft voor de meeste eilanden een wandelgids met vooral dagwandelingen.

Bivakkeren en overnachten

Bivakkeren is niet toegelaten op de Canarische eilanden. Tijdens het seizoen wordt actief gepatrouilleerd en geverbaliseerd in de buurt van stranden en natuurgebieden.

Hierop zijn enkele uitzonderingen :

  • Hoog in de bergen : met een melding vooraf kan je legaal bivakkeren boven 2500 m op El Teide (Tenerife). De gewone regel : geen vuur, geen afval, van zonsondergang tot 1 uur na zonsopgang. Er wordt aangeraden om dat te doen op één van de officiële bivakzones. Boven op El Teide bij een open hemel slapen onder de mooiste sterrenhemel van Spanje, is een onvergetelijke ervaring.
  • Op sommige stranden : zelfde systeem : er zijn een aantal stranden waar je legaal kan bivakkeren, als je vooraf een permit aankoopt. Zie bv. deze blog met de nodige informatie.
  • In het binnenland zijn er op de meeste eilanden "Zonas de acampada". Zelfde systeem als op het strand : je kan er één of enkele dagen de tent opzetten maar je moet vooraf online reserveren.
    • Dit is bv. de lijst met natuurcampings van Tenerife met bijhorend reservatiesysteem.
    • Dit is bv. de lijst met natuurcampings van La Palma met bijhorend reservatiesysteem.
    • Dit is de link naar de 2 natuurcampings op Lanzarote - veel te weinig om nuttig te zijn voor de GR.
    • Op Fuertaventura is alles in beweging. Men wil naar 32 "zonas de acampada" waarbij ook de zones voor campers en surfers met hun minimusje bijhoren.
    • Op El Hierro is er één "zona de accampada"
    • Dit is een reeks bruikbare links voor La Palma
    • Het is blijkbaar ook mogelijk op Gomera, maar daar vond ik geen bruikbaar overzicht.

Wie met de tent wil trekken heeft dus de keuze tussen :

  • discreet zijn
  • gebruik maken van campings of van albergues e.d. die een trekkersveldje hebben
  • gebruik maken van het handvol kampeerzones per eiland, met het reservatiesysteem

Binnen overnachten : de Canarische Eilanden zijn een zeer populaire bestemming voor buitenlandse toeristen waarvoor er een uitgebreid aanbod in alle denkbare prijsklasses beschikbaar is.

Er is ons maar één bewaakte berghut bekend : Refugio Altavista bij El Teide. Op enkele andere eilanden bv. op de GR131 op La Palma zijn er onbewaakte Refugio's : dit zijn gratis hutten met beperkte voorzieningen. Ref. de los Roques is een aanrader.

Interessante tochten

Wandelen op de Canarische Eilanden

Je kan op alle eilanden prachtige wandelingen maken. Dagtochten, meerdaagse tochten, tochten van bushalte tot bushalte, varianten of extra's op de GR131 : voor alle specifieke vragen of wensen is er wel een aanbod.

Elk eiland legt zijn eigen accenten. Toch zijn veel zaken hetzelfde (omdat ze in heel Spanje -/+ gelijkaardige toegepast worden).

  • de bewegwijzering. De GR131 (Gran Recorrido) is wit/rood gemarkeerd. PR staat voor Pequena Recorrido. Dat zijn paden die enkele uren stappen tot maximaal een weekend lang zijn. Ze zijn wit/geel gemarkeerd. Tenslotte zijn de de lokale paden, die groen/wit aangeduid worden. Het markeren is een taak van de lokale overheden en van de wandelsportclubs.
  • het padennetwerk evolueert volop. De interessante nieuwe trend is de aanleg van nieuwe GR-paden.
    • Er is al een Camino de Santiago op Tenerife en Gran Canaria (niet gemarkeerd op het terrein, wel als gpx beschibaar)
    • een hele mooie en concrete is de GR132 op Gomera die parallel met de kust omheen het eiland loopt
    • ook enkele andere eilanden bereiden een GR op kustpaden of een lusroute omheen het eiland voor ; voorlopig zijn dat projecten zonder enig resultaat op het terrein.

Wie dus zelf een meerdaagse tocht in elkaar wil steken en daarbij de GR131 niet zomaar wil volgen, geven we hieronder een hele reeks overzichten.

Alle eilanden

Lanzarote

  • Erg compleet overzicht - jammer dat de website zo slecht in elkaar zit. Je leert er ondermeer waar de GR135, een pad langs de kust omheen het eiland, zal lopen.

Fuertaventura

Gran Canaria

  • Toeristische website van Gran Canaria
  • Portaalwebsite met alle lokale en gemeentelijke wandelwebsites van Gran Canaria. Niet gemakkelijk in gebruik, maar de sites geven een schat aan informatie, ook van spectaculaire niet gemarkeerde paden.

Tenerife

La Gomera

La Palma

El Hierro

tenerife 4.jpg

Op lavavelden wordt het pad vaak gemarkeerd met een rijtje losse stenen.
 

De GR131 "Camino del Guanche" of "Camino Naturales"

De GR 131 is een wandelpad dat de verschillende Canarische eilanden kruist. Ze is er ongetwijfeld de grootste aantrekkingspool voor de meerdaagse wandelaar.
De route passeert door verschillende landschappen: naaldbossen, vulkanische maanlandschappen, half-woestijn, tropische laurierbossen,... De GR131 kiest voor het binnenland en de bergruggen met inbegrip van de hoogste top van het eiland. Wie stukken strand of kustpad wil, zal deze zelf als extra's moeten toevoegen.

Spaanse GR-routes hebben een titel. Hier is het niet zo duidelijk wat die eigenlijk is en wat commerciële organisaties er van maken. "Camino del Guanche" is een heel logische. De Guanche waren de oorspronkelijke bewoners van de eilanden. Ze waren geen zeevaarders : ze hadden kuddes van schapen en geiten en combineerden kleinschalige landbouw met plukken van wilde bessen en planten. Ze hadden dus hun padennetwerk door het binnenland en het zijn juist deze oeroude paden die de kern van de GR-131 vormen.

De meeste wandelaars pikken er één of twee eilanden uit en opteren voor eerder korte etappes van een 5-tal uur en combineren dat met gastronomie en bezoekjes. Wie er de drive en conditie voor heeft, kan natuurlijk het aantal stapdagen sterk verminderen. Wie helemaal ontzorgd wil vertrekken kan dat ook : de GR-131 wordt als pakket per eiland verkocht, met overnachtingen en lokale verplaatsingen en eventueel ook bagagetransport.

De GR131 in cijfers

Lanzarote : van Orola naar Playa Blanca (ferry) : 80 km, ca. 1550 m+, 4 à 6 etappes.
Fuertaventura : van Corralejo (ferry) naar Faro de Jandia (zuidwestpunt) : 160 km, ca. 2900 m+, 8-tal etappes.
Gran Canaria : van Aegate naar Maspalomas : 75 km, ca. 3000 m+, 5-tal etappes.
Tenerife : van La Esperanza (ferry) naar Arona (bij Los Christianos, ferry) : 80 km, ca. 3800 m+, 5 à 6 etappes
Gomera : van San Sebastian (ferry) naar Vallehermoso : 40 km, ca. 2250 m+, 3 etappes. 
La Palma : van Puerto Trazacorte naar Faro de Fuencaliente : 65 km, ca. 4000 m+, 4-tal etappes
El Hierro : van Tamaduste (luchthaven) naar Faro de Orchilla : 35 km, ca. 1500 m+, 3 etappes

Het is duidelijk dat de meest vlakke en vlotlopende eilanden Lanzarote en Fuertaventura zijn met enkele 100 m stijgen per dag, en dat hoe verder de GR131 zich ontvouwt, hoe meer hoogtemeters er zijn. In Gran Canaria is er één zware etappe van meer dan 1000m+ (je kan dat vermijden door te vertrekken in Maspalomas ipv. in Aegate), op de volgende eilanden zijn dat er meerdere achter elkaar. 

Logistiek zijn de eerste 5 eilanden vlot aan elkaar te schakelen met ferry's en goed aansluitende bussen. Vanaf Gomera begint het te sputteren : bus + in de praktijk 2 ferry's + bus + veel wachttijd naar het startpunt op het volgende eiland is een hele dag of meer. De lokale gidsen hoppen er naar het volgende eiland met het vliegtuig.

Kiezen is verliezen. Deze intro op de website van Cicerone geeft een goed inzicht van de kenmerken van ieder eiland door iemand de volledige GR over alle eilande liep.

Topogidsen

Cicerone heeft goede engelstalige topogidsen. Afhankelijk van wat je zoekt : ofwel een topogids per eiland (met dagwandelingen en ook het stuk van de GR131 + varianten), of de gehele GR 131 op alle eilanden.

Rother heeft voor de meeste eilanden een wandelgids (Duits, voor sommige eilanden vertaald in Frans)

Bewegwijzering van de GR131

De trail is op 'bijna' alle eilanden perfect bewegwijzerd, met de gewone rood-witte GR-tekens.
Vreemd genoeg is Gran Canaria het enige eiland waar de route als dusdanig niet bewegwijzerd is. Op dit eiland moet je zelf bestaande trails aan elkaar schakelen om het 75 km lange traject tot een goed einde te brengen. Dit hoeft echter niet echt een probleem te zijn, Cicerone heeft o.a. een prima topogids met wegbeschrijvingen en kaartjes die je zonder problemen over het eiland gidsen en die lokale paden hebben hun eigen lokale bewegwijzering.

Varianten

De GR131 heeft een duidelijk concept :

  • starten en eindigen op een plek met een ferry, of als dat niet kan, dan toch in een stadje met winkels, B&B's en een goede busverbinding. Ofwel, als die er is : op een kaap of een afgelegen stuk kust met busverbinding.
  • een route nemen over de "backbone" van het eiland en hierbij de hoogste top passeren.

Die keuze maakt dat er sommige interessante stukken van het eiland blijven liggen.
Voor Gomera, La Palma en Gran Canaria maakt dat niet uit : dit levert een GR op die wegblijft van de drukste toeristencentra, die door de nationale parken en natuurreservaten loopt en het landschap in al zijn diversiteit verkent. Maar voor een aantal andere eilanden kan het beter.
Enkele voorbeelden :

  • op Lanzarote : een omweg doen langs de noordkust door het woeste landschap van Timanfaya NP.
    Een extra wandeldag met een lus op La Graciosa.
  • op Tenerife : écht over de top van de Pico del Teide gaan. De GR volgt een meer zuidelijke bergkam en komt niet hoger dan ca. 2400 m. Plan dit ruim op voorhand : permits nodig om te voet naar de top te gaan, om te bivakkeren, reservatie nodig in de berghut als je die wil gebruiken.
  • op Fuertaventura : logistiek niet zo eenvoudig : aan het zuidwestpuntje niet de bus nemen maar een extra etappe langs de eenzame noordwestkust

tenerife 2.jpg
El Teide is overal op Tenerife een niet te missen landmark.

Bevoorrading & Water

Eten : het is soms goed uitkijken op je kaart of topogids waar bevoorrading mogelijk is. Qua bevoorrading is het nuttig om te kijken waar je dorpjes tegenkomt op je route. Meestal vind je hier kleine winkeltjes, bars en restaurantjes waar je je kan bevoorraden of de innerlijke mens versterken. Ook voor water ben je meestal aangewezen op de dorpjes.

Water vinden in de natuur kan wel eens moeilijk zijn en de kans dat je nergens een druppel water tegen komt is niet onbestaande. Met een filter ben je dus niet veel. Een goede planning is dus noodzakelijk. Ook hier ben je in de praktijk aangewezen op dorpen ; soms is er een bron, al even vaak zal je betalen voor water in flessen.

Gas voor een kookvuurtje is verboden op het vliegtuig en moet dus gekocht worden direct na aankomst. Ook dat vergt wat planning. De beste strategie is blijkbaar om een vuurtje mee te brengen dat werkt met Campingaz (of om een adaptor mee te brengen waarmee je dat type gasbolletje kan aansluiten). De normale plek waar ze verkocht worden is bij ijzerzaken "Ferreterías". Let op : die meestal niet open in het weekend en al helemaal niet tijdens de lange weekends van de Semana Santa of Hemelvaart/Pinksteren.
Blijkbaar kan je ook nog in sommige winkeltjes / supermarktjes gasbolletjes vinden voor het oude systeem (prik-canisters). Eventueel is het dus een optie om ook zo'n brandertje mee te brengen (of ter plaatse aan te kopen).
Er zijn ook enkele Decathlons waar je vooraf kan checken of ze gasbolletjes aanbieden.
Een alternatief is de benzinekoker. Tankstations zijn nu eenmaal veel langer open. Wellicht zal je meerdere pogingen moet inplannen tot iemand je  (wellicht aan de prijs van 5 liter) jouw brandstofflesje wil laten voltanken.

Nuttige bronnen

 

Tochtverslagen