Onderhoud van kledij
Bij elk kledingstuk zijn er wasvoorschriften. Vaak vind je op de website van de producent nog veel uitgebreidere informatie.
- Synthetische kledingstukken kunnen vaak bij de gewone was. Met technische kledij en wol moet je wel voorzichtig zijn. Met het wassen op 30° en een zacht wasproduct (uit de buitensportzaak of vb. Ecover) kan je weinig verkeerd doen.
- Donzen- en primaloft kledij was je op dezelfde manier als slaapzakken uit dit materiaal, zie later in dit artikel.
- Je maakt je regenkledij niet opnieuw waterdicht door het te wassen, maar je zorgt er wel voor dat het ademvermogen wat op peil blijft. Ook gamashen (alias getten) kan je op deze manier onderhouden:
Verwijderen van vuil en zoutresten
Modder en vuil verwijder je eerst met een zachte natte spons. Verder is het aan te raden om je regenjas regelmatig te wassen. Zo zorg je ervoor dat de poriën van je membraam niet verstopt geraken. Je mag nooit een klassiek wasmiddel gebruiken. In de buitensportzaken vind je speciale producten van diverse merken vb. Grangers, Nikwax, Atsko.
Het doseerbakje van de wasmachine goed uitkuisen vooraleer je technische kledij te wassen (foto: Steve Behaeghel).
Als je een wasmachine gebruikt, verwijder dan minutieus het residu van oud wasmiddel in het doseerbakje en spoel meerdere keren na. Gebruik géén wasverzachter of azijn.
Het afparelend effect terug activeren
Net na aankoop zal je jas nog mooi afparelen omdat die behandeld is met een waterafstotende laag. Het ademend vermogen werkt namelijk het best als de buitenlaag niet verzadigd is met vocht. Bij gebruik gaat die afparelende laag al snel verdwijnen. Om dat wat terug te krijgen, heb je twee opties. Een vloeibaar middel, die soms al geïntegreerd is in het wasproduct zelf (zie hierboven). Onderzoek heeft echter uitgewezen dat sprays beter werken dan deze “wash-ins”. Opnieuw vind je in de buitensportzaak hiervoor diverse producten. Kijk na wat de producent aanraadt voor jouw regenjas.
Bij sommige producten wordt aangeraden dien je de jas in de droogmachine te steken of (voorzichtig) te strijken. Ook een haardroger kan werken. De warmte verhoogt in dat geval de activatie van de waterafstotende laag.
Verwacht hier echter nooit wonderen van. Hetzelfde effect als bij een nieuw product kan je onmogelijk bekomen.
Onderhoud van schoenen
Je kan de levensduur van je bergschoenen flink verlengen door ze goed te onderhouden. Na elke trekking doe je de volgende zaken:
- Verwijder met een zachte borstel en water alle resten van aarde en stof.
- Haal de zool en schoenveters eruit en was ze met de hand, of eventueel in de wasmachine.
- Laat de schoenen goed drogen, maar niet te dicht bij een warmtebron of in de zon want dat is erg slecht voor het leer. Laat de binnenzolen apart drogen.
- Als het om lederen schoenen gaat, gebruik dan (bijen)was om het leer te voeden (bv sno seal) en opnieuw waterafstotend te maken. Je kan het met een zacht doekje of je vingers uitwrijven. Daarna de was verwarmen met een haardroger zodat die beter het leer indringt. Je smeert beter na elke tocht een dunne laag erop dan meteen een dikke. Te veel was kan namelijk het ademvermogen teniet doen. Is het leer nog voldoende verzadigd met was, wacht je beter tot een volgende tocht.
- Bij niet-lederen schoenen, gebruik je een waterafstotende spray.
- Het is ook nuttig om na een trektocht, schoenen enkele uren of zelfs een nacht vol (lauw) water te laten staan, zo kunnen de opgestapelde zouten oplossen. Na het leeggieten, kan je wat krantenpapier erin proppen en laten drogen.
- Is je rubberen stootrand losgekomen, gebruik dan secondelijm om die te herstellen.
Waterdichte membramen als GTX hebben hun limieten. Enerzijds verslijten ze snel op de plaatswaar je je voet afwikkelt, zeker bij bergschoenen die vrij flexibel zijn (A en B-schoenen) of bij de teennagels. Bij een verzadigde buitenstof (door nat gras, sneeuw, heel veel regen) of via de naden kan het membraam gaat ‘lekken’. Op zich kan je daar weinig aan doen. Een waterafstotende laag helpt om je schoen droog te houden bij het (snel) doorwaden van een ondiep beekje of een kortstondige regenbui.
Bergschoenen kunnen ook herzoold worden bij schoenmakers die hierin ervaring hebben of via een buitensportzaak. Maar dit is enkel nog opportuun als het bovenwerk van de schoen nog vrij intact is, anders is het de vrij belangrijke kostprijs (70 à 100 euro) niet waard.
Wie met trailrunners op stap gaat, kan de levensduur verlengen door de naden en stof (daar waar je je voet afwikkelt) te behandelen met PU-lijm vb. Aquaseal of Seamgrip wanneer deze beginnen te scheuren.
Stiksels op de naden van trailrunners kunnen preventief met PU-lijm ingesmeerd worden op plaatsen die slijtgevoelig zijn
Onderhoud van een tent of tarp
Een natte tent of tarp moet je zo snel mogelijk laten drogen. Ook na thuiskomst hang je die op zodat hij helemaal kan uitdrogen. Vocht kan namelijk voor schimmel zorgen. Indien nodig, kan je de tent met wat water en een zachte zeep kuisen. Bewaar de tent of tarp niet in de opbergzak, maar in een grote opbergbak of open in de kast. Ook bij het opbergen in je rugzak, is het goed om je tent gewoon in de opbergzak te proppen en niet op te vouwen.
Ritsen
Na elke tocht goed borstelen, maar niet behandelen met een smeermiddel omdat dit stof kan aantrekken.Bij het opbergen de ritsen open laten om stress en mogelijke beschadiging te vermijden. Dit geldt ook voor ritsen in kledingstukken, slaapzakken, rugzakken, enz.
Tentstokken
Ook tentstokken moet schoon en droog opgeborgen worden. Sommige hikers smeren de uiteinden in met zuurvrije vaseline om vastvriezen te voorkomen, dit is vooral nuttig voor wie gaat winterkamperen. Kijk ook de tentstokken geregeld na om scheurtjes vast te stellen. In de buitensportzaak vind je vervangstukken. Als je op tocht met een gebroken tentstok zit, kan je dat voorlopig oplossen door er een buisje overeen te plaatsen (en de uiteinden toe te nijpen met een tangetje) of door er sport- of ducktape rond te draaien.
Nog een tip, bij het opplooien van de tentstokken, eerst in het midden plooien en zo naar buiten toewerken. Dit zou de rek op het elastiek beter verdelen.
Naden en stof
Bij veel gebruik kan het zijn dat het grondzeil of de naden van een tent gaan lekken. Je kan deze zelf makkelijk terug waterdicht maken. Bij de aankoop van een tent of tarp is het ook mogelijk dat je de naden zelf nog moet waterdicht maken.
Voor het (opnieuw) waterdicht maken van naden, zal je, afhankelijk van de coating, Silnet (voor stof met silicone coating) of Seamgrip (voor stof met PU-coating) nodig hebben. Er bestaat tegenwoordig ook gemengd Si/PU-doek, dan volg je best de instructies van de producent over welk product je moet gebruiken. Bij gemengd doek zit meestal de silicone coating aan de buitenkant en de PU-coating aan de binnenkant. Je dient dan goed te kijken welk product te gebruiken langs de binnen of buitenkant van de naad.
Seamgrip kan je onverdund gebruiken om je naden terug waterdicht te maken. Het filmpje hieronder toont hoe je dat doet. Wat technischer is het vervangen van de oude tape op de naden door nieuwe seamtape . Je hebt dan een mini strijkijzertje nodig om de tape te bevestigen.
In het geval van Silnet, is het belangrijk is dat je de vloeistof verdunt met geur- en kleurloze whitespirit, tot je een vloeibaar mengsel hebt. In de plaats van Silnet kan je ook neutrale kleurloze silicone bebruiken uit de bouwmarkt die je verdunt(zoals beschreven hieronder).
Het is trouwens geen noodzaak om de naden zowel langs de binnen- als de buitenkant te sealen.
Kies een droge en liefst warme dag uit en stel de tent of tarp strak op in de tuin. Smeer met een kwastje of kleine verfborstel een dunne laag op de naden. Hou kouder, hoe langer het duurt voor alles voldoende droog is. Het mag geen kleverig gevoel meer geven. Als dat wel het geval is, kan wat talkpoeder al wonderen doen.
Grond- en buitenzeil
Hier hangt het af van de soort coating (PU of siliconen), welk product je precies nodig hebt. Je kan kiezen tussen sprays en vloeibare middelen. Je vindt middelen in de buitensportwinkel maar het is ook nuttig om eens in een doe-het-zelfzaak langs te gaan. Daar kan je bijvoorbeeld kleurloze siliconenkitten kopen die een pak goedkoper zijn.
Aanlengen met whitespirit is ook hier belangrijk is, je mengsel moet daarbij een pak vloeibaarder zijn dan bij het waterdicht maken van naden. Verder gelden dezelfde tips als hierboven. Iedereen heeft zo zijn eigen formule qua verhouding siliconen-whitespirit. Het loont om volgende passages te lezen op het Backpackinglight forum. Richard Nisley komt uit op een verhouding van 1:6.
foto:Joery Truyen
Een PU-gecoat doek kan je hercoaten door eerst met isopropyl-alcohol de oude coating te verwijderen en dan een nieuwe aan te brengen met bijvoorbeeld Mcnett Tent Sure. Het probleem met het hercoaten van PU-gecoat doek is dat een nieuwe coating wat moeilijker pakt op de oude en het dan gemakkelijker riskeert af te vellen. PU-gecoat doek hercoaten is dus een wat lastiger karwei dan bij doek met silicone coating maar niet onmogelijk.
Nog één tip, omdat tentdoek gevoelig is voor UV-licht, is het zeker aan te raden je tent niet te vroeg op te zetten. Lichte kleuren zijn daarbij nog gevoeliger dan donkere. UV-licht maakt de stof minder sterk. Geregeld je tentzeil coaten reduceert de negatieve invloed van UV straling op het zeil
Onderhoud van een slaapzak
Bij thuiskomst verlucht je de slaapzak door die enkele dagen open te hangen. Berg je slaapzak altijd uit de compressiezak op, waar hij dus ruimte heeft om wat op te blazen. Als je de slaapzak meeneemt op tocht, prop die dan gewoon in de foedraal en vouw hem niet altijd op dezelfde manier op.
Slaapzakken was je best zo weinig mogelijk. Als je dus je slaapzak ‘proper’ wilt houden, dan doe je best synthetisch ondergoed aan of gebruik je een extra (zijden) lakenzak.
Een slaapzak was je dus enkel na langdurig gebruik. In het geval van dons kan dit de isolatiewaarde wat herstellen. Na een was- en droogbeurt moet je de geklitte donsclusters weer luchtig maken. Bij synthetische slaapzakken gaat de isolatiewaarde hoedanook sneller achteruit.
Wassen kan je thuis doen, maar je hebt wel een wasmachine én droogkast (minstens 7 kg) nodig. Zo niet, zal je alsnog een dagje in het wassalon moeten doorbrengen of vraag je bij je buitensportwinkel of zij een adres kennen waar ze op een goeie manier dons wassen (géén chemische reiniging). Veel fabrikanten geven op hun site was advies of hebben een eigen service waar je je slaapzak kan laten herstellen (bv extra dons toevoegen).
Steve Behaeghel beschreef in een (Engelstalig) artikel hoe je een slaapzak thuis kunt wassen. Let op met winterslaapzakken want die zijn al snel te volumineus om in een gewone was- en droogmachine te steken. Met goedkopere donzen slaapzakken heb je het risico dat het stikwerk van mindere kwaliteit is en de naden en baffles lossen tijdens het droogproces.
Een slaapzak wassen kan je thuis, al moet je wel voorzichtig zijn en de instructies volgen (foto: Steve Behaeghel).
Als het volume van de trommel van je wasmachine te klein is kan je je slaapzak eventueel ook wassen in de badkuip. Je dient dan het wasproduct eerst goed te laten inwerken in het dons om dan zelf voorzichtig om geen naden te doen scheuren, de slaapzak overal te masseren/inwrijven... Dit is een lastig en langdurig werk maar mits het nodig geduld kan het wel succesvol zijn. Daarna heb je wel nog altijd een goede droogkast nodig met een voldoende grote trommel.
Onderhoud van een slaapmat (zelfopblazend of luchtmatras)
Gesloten celschuimmatjes bieden de minste zorgen als het op duurzaamheid aankomt. Zij kunnen immers niet lek raken. Met alle andere type matjes heb je toch altijd enig risico dat het matje op één of andere manier kan doorprikt raken en zo vrijwel onbeslaapbaar wordt. Indien het om een zeer klein gaatje gaat, kan het moeilijk zijn om het lek te lokaliseren en tijdens de tocht te herstellen. Om het lek dan te vinden, blaas het matje zo hard mogelijk op, plooi het dubbel en luister of je een piepend geluid hoort ofwel dompel je het matje gedeeltelijk onder water (eventueel met wat extra zeep) terwijl je zoekt naar ontsnappende luchtbelletjes.
Sommige fabrikanten bieden bij hun matjes dan ook een reparatiekit aan voor het geval je toch eens pech zou hebben, maar eigenlijk heb je aan een kleine tube McNett SeamGrip (te koop in buitensportwinkels) meestal voldoende om een lek geslagen slaapmatje te herstellen. Indien het om geen uitgebreide scheur gaat, heb je zelfs geen extra lapje stof nodig om op het gaatje te plakken. Een paar druppels SeamGrip op het gaatje laten drogen en uitharden, maakt je slaapmat in een paar uur weer functioneel. Heel oude matten worden soms poreus wanneer de PU coating langs binnen verduurd. Je mat loopt langzaam leeg terwijl je geen gaatje zal vinden.
Nu hoeft het risico op lek slagen van opblaasbare matjes niet overroepen te worden. Indien je steeds aandacht besteedt aan de ondergrond waarop je gaat liggen met je matje en geen stenige ondergrond uitkiest, is de kans op lek slagen wel heel erg klein. Denk je toch om één of andere reden wel eens op een stenige ondergrond te gaan liggen met een opblaasbaar matje, probeer dan zoveel mogelijk kledij of iets dergelijks onder je matje te leggen als bescherming.
Slaapmatjes worden meestal vervaardigd uit 70d (denier cijfer dat ruwweg een beeld geeft over de sterkte van een stof) of 30d nylon of polyester, waarbij het risico op lek slagen bij deze laatste dus hoger zal zijn. Kies je een matje met een 30d (of daarrond) stof langs de onderkant dan weet je dat je voorzichtiger zult moeten zijn.
Bij een opblaasbaar matje kan je in erg uitzonderlijke gevallen wel eens te maken krijgen met delaminatie waardoor er een vreemde buil ontstaat op het matje of kunnen de wanden van de luchtkamers bij luchtslaapmatjes binnen in het slaapmatje naar verloop van tijd wel eens los komen. Vermijdt een opgeblazen mat in volle zon of in een warme tent. De uitgezette lucht vergroot het risico op delamineren. In principe behandelt elke fabrikant zulke problemen onder garantie. Ga dus terug naar de buitensportwinkel.
Berg opblaasbare matjes ook altijd opengevouwen met het ventiel open op. Zo kan het eventuele vocht in het matje geleidelijk ontsnappen. Een matje opgerold opbergen, werkt op termijn nefast voor het interne schuim, de dons of de synthetische vulling. Indien je het ventiel gesloten houdt, kunnen zich schimmels ontwikkelen in het matje wat op termijn delaminatie of het scheuren van luchtkamers in de hand kan werken.
Onderhoud van een (gas)brander
Een gasbrander vraagt weinig onderhoud al is een geregelde controle van de rubberring en schroefdraad (zeker bij aluminium) tussen de brander en de gastank aangewezen. Een multifuelbrander moet je wel na elke tocht een onderhoudsbeurt geven, zeker als je een andere brandstof dan Coleman fuel hebt moeten gebruiken. Het achtergebleven roet en vuil zorgt er namelijk voor dat de performantie van je brander naar beneden gaat, en in het slechtste geval de sproeier en brandslang kan verstoppen. Multifuelbranders verschillen sterk en hebben dan ook hun eigen handleiding.
Hieronder vind je een (Franstalig) filmpje van de MSR XGK EX, maar via de website van de producent vind je ook filmpjes op youtube. Andere filmpjes: Primus Omnifuel, MSR Whisperlite.
Je kan ook de brandstofpomp demonteren, maar dat is minder nodig en een stuk moeilijker. Het kan wel nodig zijn om dat te velde te doen. Als je pomp geen druk meer wil steken, is het mogelijk dat het schijfje van de rubberen zuiger kapot is. Dit heeft Debbie Sanders al eens meegemaakt tijdens een tocht in de afgelegen Kaukasus. Met een oude verpakking van Micropur werd dan een ringetje op maakt gesneden die als vervanging diende voor het schijfje. Een monnikenwerk, maar het lukte.
Zoals bij elke brander, is het erg belangrijk om na te kijken of alle onderdelen nog in goede staat zijn (vb. rubberen afdichtingen, brandstoffles). Wisselstukken moeten echter vaak besteld worden in de buitensportzaak, dus kijk tijdig je materiaal na en niet de dag voor vertrek.
Wandelstokken
Corrosie van aluminium door vocht is het grootste probleem. Telescopische wandelstokken daarom altijd uit elkaar halen, kuisen en goed laten drogen. Geen smeermiddel gebruiken.
Wie wandelstokken heeft met het (klassieke) draaisysteem wordt aangeraden om de vingertoppen te gebruiken om de stokken vast te draaien. Met de palm van de hand wordt vaak te hard vastgedraaid, waardoor het systeem het na verloop van tijd al eens laat afweten. Een extern klemsysteem is op lange termijn duurzamer.
Onderhoud van je rugzak
Schud de rugzak goed uit en reinig met een zachte borstel met water en eventueel zachte zeep. Het is afgeraden om de rugzak in de wasmachine te steken, omdat dit de coating aantast.
Laat goed drogen maar niet te dicht bij een warmtebron of in de zon. Na enkele jaren intensief gebruik, is het ook nuttig om de rugzak (en eventuele regenjas) terug te behandelen met een waterafstotende spray. Best behandel je enkel de buitenstof, niet het draagstel want dit kan tot allergische reactie leiden.
Kijk zeker de stikkingen geregeld na, want die kunnen al eens versleten geraken. Een gewone schoenmaker kan deze herstellen, al vertel je er best bij waarop gelet moet worden. Komplexer wordt het wanneer het band begint te slippen doorheen de gespen. Zowel band als gespen kunnen verslijten bij langdurig gebruik.
Onderhoud van drinkzakken en –flessen
Om schimmel te vermijden, moet je na je tocht je drinkzak of -fles uitspoelen en goed laten drogen. Vermijd suikerhoudende dranken, die houd je beter in een gewone plastiek fles die je na je tocht weggooit. Bij drinkzakken zal je een grote lepel of schep moeten gebruiken om ervoor te zorgen dat de zak open blijft staan en kan drogen.
Bij flessen met een nauwe opening waarbij het haast onmogelijk is om deze binnenin droog te krijgen (vb. Platypus bottle), kan je de fles in de diepvries bewaren om schimmel- en bacteriegroei te vermijden.