In dit artikel geven we een overzicht van hoe wij de voorbereiding en uitvoering aanpakken. En eerlijkheid gebied het ons te zeggen: iedere tocht opnieuw leren we iets bij, meestal ‘the hard way’.
De voorbereiding
Voor je er nog maar aan kan denken om je hond mee te nemen in de bergen zijn er enkele zaken waar je je op moet voorbereiden. Dit zowel voor de veiligheid van de hond, als om andere bergwandelaars niet te hinderen.
De hond aan de leiband meenemen op een bergwandeling kan natuurlijk voor een eenvoudige tocht (en is op sommige plaatsen verplicht), maar bij meerdaagse tochten met zware rugzak op uitdagend terrein is dit minder comfortabel en houdt dit extra risico’s in, zowel voor jezelf als voor de hond. Je hond moet dus vrij los kunnen lopen, hij moet naar jou komen wanneer je hem roept (ook als er elders zeer interessante dingen zijn voor de hond) en hij moet bij voorkeur commando’s van op afstand kunnen uitvoeren.
Als je hond aan deze randvoorwaarden voldoet kan de voorbereiding starten.
Deze voorbereiding lijkt op een normale tocht voorbereiding, maar je moet rekening houden met een extra factor,nl. je trouwe viervoeter.
Fysieke inspanning
Niet iedere mens is gelijk en zo is ook niet iedere hond gelijk. Heb je een hyperactieve bordercollie wiens definitie van rust 2 seconden liggen is en die daarna weer opgeladen is of heb je een luie rottweiler die na 15 minuten wandelen al achter de groep aan hangt?
Je houdt best rekening met de fysieke capaciteiten en genetische voorbestemdheid van je hond. Naast dat jij zelf fysiek paraat moet zijn voor een bergtocht, geldt dat evenzeer voor je hond. Die moet daar dus op getraind worden.
Train je hond doorheen het jaar op langere wandelingen. Als je gewoon enkele keren per dag een half uur wandelt dan is dit ook waar je hond op getraind is. Plots een week lang acht uur per dag wandelen zal dan zeer vermoeiend zijn.
Bij het kiezen van je tocht moet je ook nadenken over ondergrond en moeilijkheidsgraad van de paden. Hoewel een hond doorgaans vrij vlot een pad kan vinden, is klimmen en klauteren over rotsblokken net iets moeilijker voor hen of is de kans op blessures te groot. Laddertjes of stukken via ferrata zijn voor de meeste honden onmogelijk. Dan is de belangrijkste vraag: ben ik in staat mijn hond te dragen om bepaald terrein te overbruggen? Heb ik daar eventueel de nodige tools voor bij (zie verder)? Je kan het best thuis al oefenen op dergelijke situaties, zodat je hond gewoon is om gedragen te worden op je schouders of met een reddingsdraagzak.
De Wetgeving
Mijn hond is de braafste en blijft mooi op het pad, doet geen vlieg kwaad etc.
Jammer genoeg is niet iedere hond even goed opgevoed. Maar zelfs een goed opgevoede hond (net als mens) laat sporen na in de natuur. Om die reden zijn er meer en meer gebieden waar honden (en in mindere mate mensen) niet toegelaten zijn.
Is een hond niet toegelaten, respecteer dit en hou hier rekening mee in je tochtplanning. Er zijn nog altijd heel veel mooie gebieden waar je wel met je hond kan gaan wandelen.
Klein overzicht van enkele verschillende Alpenlanden
Frankrijk - Nationale en regionale parken
Honden zijn niet toegelaten in het hart van nationale parken (ook niet aan de leiband). Uitzondering hierop is de Cevennes, daar moeten honden aan de leiband.
Voor de regionale parken is het afhankelijk van park tot park. Doorgaans zijn honden verboden of moeten ze aan de leiband in afgebakende natuurgebieden. Maar in de rest van de parken zijn ze toegelaten.
Sommige gemeentes verbieden honden in zones + in periodes dat er kuddes met Patou honden aanwezig zijn.
Meer info : in dit artikel, en op deze (niet volledige!) overzichtskaart met restricties of verboden.
Duitsland - Nationale en regionale parken
Honden zijn verplicht aan de leiband in nationale parken. In regionale parken is dit afhankelijk van de deelstaatwetgeving.
Oostenrijk - Nationale parken
Honden zijn toegelaten op de paden en aan de leiband.
Zwitserland - Nationale parken
Honden zijn niet toegelaten in het nationale park. Honden zijn toegelaten aan de leiband in de "Districts Francs / Jachtbanngebiete".
Daarnaast zijn er in Zwitserland nog een hele reeks kleinschaliger vormen van beschermde natuur met elk hun eigen regelgeving. Meer info : overzichtkaart met alle beschermde natuurgebieden.
Naast wetgeving in het wandelgebied is het ook nuttig je te informeren over de wetgeving op het openbaar vervoer. Zo moet een hond in Frankrijk een muilkorf aan op het openbaar vervoer. Dit breng je dus best mee (een muilkorf is sowieso aangeraden als je hond zich heeft bezeerd en je je dier moet verzorgen).
Er bestaan ook ongeschreven wetten en cultuurverschillen in omgang met honden. Enkele richtlijnen die het makkelijker maken om met een loslopende hond de bergen in te trekken:
- De hond blijft altijd in jouw buurt
- De hond blijft zoveel mogelijk op het pad
- De hond gaat niet naar andere mensen of dieren
Kledij, Materiaal en voeding
Rugzak
Afhankelijk (van de conditie) van je hond zul je deze misschien zelf wat materiaal willen laten dragen. Hiervoor bestaan speciale hondenrugzakken.
De makkelijkste modellen zijn zadeltassen die over de rug van de hond liggen. Hou rekening dat je hond niet meer dan 20% van zijn lichaamsgewicht mag dragen en dit ook moet trainen! Als je erg lange stapdagen of een langere meerdaagse tocht doet neem je hier ook best nog wat marge op.
Bij een pauze haal je best de zak van de rug van de hond, zodat die comfortabel kan rusten.
Slaapzak
Of je hond een slaapzak of een vestje nodig heeft hangt af van welke hond je hebt, wat de hond gewoon is de rest van het jaar en in welke omstandigheden je gaat slapen. Een kortharige Vizsla met enkele vacht zal het veel sneller koud krijgen dan een Mechelse herder met een ondervacht.
Honden die het gewoon zijn om buiten te slapen kunnen in de voortent slapen. Echte huishonden kan je een plekje geven aan je voeten in de tent, eventueel op een matje. Dan bestaat het risico wel dat je midden in de nacht - in het beste geval - een natte neus in je gezicht geduwd krijgt.
Schoentjes
Om de poten van de hond te beschermen kun je schoentjes aanschaffen, hou er wel rekening mee dat je hond hier mee moet leren wandelen. Sommige honden worden dit echter niet gewoon. Dan hou je er best rekening mee dat de hond al eens een wondje aan de pootjes oploopt.
Varia
Enkele zaken die je nog moet voorzien op je tocht:
- Leiband
- Speeltje (optioneel)
- Hondenpoepzakjes
- GPS Halsband (optioneel)
- EHBO-kit voor de hond
- Water en/of voedsel potje
Voeding
Vaak kunnen honden zich minder snel aanpassen aan andere voeding dan een mens. Hondenvoeding die je misschien onderweg vindt is dus misschien niet het allerbeste idee. Daarnaast zal het misschien ook moeilijk zijn om een kleinere hoeveelheid voeding te kopen onderweg. Je moet dus zorgen dat je genoeg voeding voor je hond mee hebt. Net zoals een mens zal ook een hond meer calorieën nodig hebben op een meerdaagse tocht. Tel dus zeker 15% extra voeding bij een normale portie en neem ook voor 1 of 2 dagen reservevoeding mee.
Er bestaat ook hoogcalorische voeding voor honden, die zal lichter wegen, wat dus wil zeggen dat jij minder kilo’s mee moet sleuren in je rugzak. Maar als je overschakelt op deze voeding kan je je hond daar best thuis al aan laten wennen.
Anekdote: De voorlaatste dag van een 10-daagse tocht was er te veel aan voor Ugo. Zijn eten was allemaal op. Gelukkig kunnen honden goed vasten en was er in de buurt van de slaapplaats een winkeltje waar hesp te kopen was. Feestmaal voor de hond, een les voor de baasjes.
Een tip: neem de brokken in een drybag mee.
De Gevaren
Werkhonden
Naast de sporadische wandelaar met hond zijn vooral werkhonden een groot risico voor jouw hond.
Werkhonden zijn honden die ingezet worden door herders om hun kudde te bewaken (de Patou) of bijeen te drijven (meestal bordercollies).
Herdershonden (die gebruikt worden om schapen te drijven) zul je nooit ver van de herder terugvinden. De Patou is echter een waakhond die tussen de schapen leeft, en die zal er alles aan doen om de schapen te beschermen. Voor wie bivakkeert : de Patou patrouilleert ook 's nachts, ook als de schapen in een afgesloten park zijn, in de ruime omgeving van de kudde.
Als je een kudde schapen ziet vanuit de verte wandel je er best in een grote boog rond. Ga nooit door de kudde met je eigen hond - tenzij de herder je hiervoor toestemming heeft gegeven.
Lukt het niet om voldoende afstand te houden van de schapen, dan neem je je hond aan de leiband en hou je zo veel mogelijk afstand van de schapen.
Als je toch oog in oog met een Patou komt te staan laat je je eigen hond los. Op die manier kan je hond communiceren met de Patou en desnoods vluchten. Kijk niet naar de Patou en draai je rug naar de hond, zo geef je aan geen bedreiging te zijn. Wandel rustig weg van de Patou.
Meer informatie over de Patou. Deze beide sites hebben een goede helpdesk, kaartmateriaal, tips, ... :
- Zwitsers kenniscentrum "Herdenschutz / Protention Troupeaux"
- Website "Pastoralisme" van een deel van de Franse Alpen.
De hond loopt verloren
Het kan altijd, je let even niet op en je hond is nergens meer te bespeuren. Als je hond niet onmiddellijk reageert op je stem kan je op dat moment weinig doen. De kans is natuurlijk groot dat hij ergens op een ‘sniffari’ is en snel bij je terug is. Maar natuurlijk kan hij echt verloren gelopen zijn, ergens vastzitten, zich bezeerd hebben etc.
Een GPS halsband kan je hierbij helpen. Een GPS halsband stuurt via radiosignalen de GPS locatie van je hond door naar een ontvanger die je bij je hebt.
De hond bezeert zich
Zorg in je voorbereiding dat je de locaties en telefoonnummers van dierenartsen of -klinieken in de regio hebt.
Je EHBO kit zal iets groter zijn zodat je ook de pijntjes van je hond kan verzorgen. Naast de typische gazen, verbanden en ontsmetting neem je best ook potenbalsem, pijnstilling voor de hond, pro- en antibiotica, een hondenreddingsdoek en een muilkorf mee.
Als je hond een wonde heeft, dan doe je hem best een muilkorf aan of hou je de snuit vast voor je verzorging start. Een hond kan altijd happen uit een reflex bij pijn.
Als je hond niet meer kan wandelen dan is een hondenreddingsdoek een must. Deze kosten tussen de 90 en 200 euro, maar zorgen ervoor dat je je hond ‘comfortabel’ kan evacueren. Wees je er wel van bewust dat je in dit geval zelf je hond moet kunnen dragen, met een teckel van 6 kg is dat allicht geen probleem, maar met een Rhodesian ridgeback van 35 kg is dit een heel ander verhaal.
Sommige landen (zoals Oostenrijk) doen evacuaties van dieren in nood. Maar hou er wel rekening mee dat je verzekering hier niet in zal tussenkomen.