Veerkracht gaat over het vermogen om constructief te reageren op situaties waar je tegen een grens dreigt te botsen of dreigt geconfronteerd te worden met je beperkingen.
Veerkracht: een inkijk.
Drie onderling verbonden componenten zijn bepalend. Het gaat dan over mentale, emotionele en fysieke veerkracht.
Wanneer één van die drie verzwakt, beïnvloedt dat ook de andere twee.
Het begrijpen van die samenhang en het verstevigen van deze componenten is essentieel om de stressvolle omstandigheden het hoofd te kunnen bieden.
We hebben allemaal een eigen erg persoonlijke reactie hoe we met tegenslagen of onverwachte situaties omgaan. Binnen de eigen leefomgeving waar we geconfronteerd worden met stressvolle situaties, deadlines, technische problemen maar ook diep menselijke tragedies die ons kunnen overkomen zoals verlies van een dierbare of geconfronteerd worden met ziekte of beperkingen. Hiermee wordt niet gezegd dat je alles het hoofd moet kunnen bieden. Sommige situaties hakken er zo op in dat het tot een breekpunt kan komen waar je hopelijk doorheen de tijd van kan herstellen
In de wildernis daarentegen zijn de uitdagingen soms directer en gevaarlijker: stormen, kou, fysieke uitputting of de weg kwijt zijn. Daar draait veerkracht om het inschatten van risico’s, het behouden van overzicht, en het evenwicht trachten te bewaren tussen fysieke conditie, mentale focus en emotionele stabiliteit. Een tocht door een bekend gebied in de zomer kan in de winter een grotere beproeving zijn om ze tot een goed einde te brengen.
Drie belangrijke kenmerken van veerkracht
- Mentale veerkracht – het vermogen om flexibel te blijven, je plannen te wijzigen en creatieve oplossingen te vinden bij onverwachte situaties. Een veerkrachtig persoon is vindingrijk, probleemoplossend, leert van ervaring en kan ook onder druk zijn emoties reguleren
-
Emotionele veerkracht– het vermogen om onmiddellijk en krachtig te reageren in kritieke momenten, zoals een plotseling gevaar of noodsituatie. Hierbij spelen instinct, snelle besluitvorming en emotionele beheersing een rol. Belangrijk is ook het vermogen om na zo’n crisis niet in te storten, maar mentaal en fysiek herstel te vinden om je weg verder te kunnen zetten.
-
fysieke veerkracht – de capaciteit om langdurig inspanning te leveren, focus te behouden en door te zetten bij tegenslagen. Dit omvat fysieke conditie, mentale weerbaarheid, geduld, doelgericht en volhardend, zelfs als directe resultaten uitblijven. bv je loopt doorheen een blokkenveld waar je het idee hebt dat er nooit een einde aan lijkt te komen.
Op het einde van dit artikel vind je enkele artikelen die je inzage kunnen geven hoe ons brein werkt waardoor we niet altijd de juiste beslissingen nemen zonder onszelf dom te vinden.
Zes praktische aanbevelingen om je veerkracht te versterken;
-
Verbeter je fysieke conditie – een fit lichaam ondersteunt mentale helderheid en voorkomt dat vermoeidheid of pijn je beoordelingsvermogen aantasten Wanneer je ongetraind aan een inspannende tocht bezig bent zit je sneller op je tandvlees. De kans wordt ook groter dat door de overbelasting je kwetsuren oploopt of je bv door overmatig zweten in arctische situaties je dreigt onderkoeld te geraken.
-
Ontwikkel vaardigheden – zoals navigatie, terrein kennis, de weersvoorspellingen kunnen lezen, een veilig onderkomen creeën of proactief je kleding bij kunnen sturen aangepast aan je inspanning of de omstandigheden zodat de handelingen vanzelf gaan en geen mentale energie kosten in stressvolle situaties.Eenzelfde tocht in de zomer zal je in de winter voor grotere uitdagingen stellen. Je moet dan ook voor het juiste materiaal kiezen. Dat gaat alleen maar lukken door het opbouwen van ervaringen. Pak dat geleidelijk aan. “Al doende leert men”. Dat kan als solist of met hulp van anderen door aan te sluiten bij een groep of door het volgen van een opleiding. Zo leer je via de ander.
-
Train je mentale conditie – via mindfulness, ademhalingsoefeningen of meditatie om kalmte, focus te bewaren zodat je mentale ruimte om na te denken niet wordt aangetast wanneer je onder druk staat door veranderende omstandigheden. Blijf nadenken en stuur bij waar nodig. Gevoelsmatig reageren is niet altijd de goede reflex. Bv plots kiezen voor het doen van een doorsteek op de route vanuit het idee dan tijd te kopen om toch je geplande bivak te bereiken.
-
Plan je reizen zorgvuldig – door mogelijke scenario’s en alternatieven vooraf te overdenken, zodat je bij tegenslag niet in paniek raakt maar doordacht kunt handelen en handvatten hebt om bij te sturen. Bv: plan op voorhand slecht weer routes in.
-
Koester een positieve mindset – niet door blind optimisme, maar door uitdagingen te zien als kansen om te leren en problemen op te lossen. Falen wordt dan onderdeel van een leerproces ipv jezelf te verwijten dat iets niet gelukt is.
-
Ontwikkel zelfredzaamheid – leer zelfstandig problemen aan te pakken, want dit versterkt het vertrouwen en het vermogen om met onverwachte situaties om te gaan. Dit hangt samen met het ontwikkelen van vaardigheden om stand te houden binnen moeilijke situaties.
Samengevat: veerkracht in de wildernis — en in het dagelijks leven — komt neer op het samenspel van lichaam, geest en emotie. Door fysiek, mentaal en emotioneel sterk te worden, kunnen mensen niet alleen overleven in moeilijke omstandigheden, maar zelfs groeien en er zich in thuis voelen, hoe zwaar de omstandigheden ook zijn.
Literatuur
Episode 96 | Building Resilience for Backcountry Adversity - Backpacking Light
A Shoulder Season of Life - Backpacking Light
A Shoulder Season of Life - follow up - Backpacking Light
Risk management for fringe-season backpacking - Backpacking Light
Wind, blood, and coffee: lessons from the tundra - Backpacking Light
aanvullend leesmateriaal
Hieronder vind je enkele theorieën om een inzicht te geven in de werking van ons brein en waarom ons dat niet altijd op de juiste weg zet wanneer we er ons hoofd niet bijhouden.
Een hoofd: drie breinen
we hebben drie breinen die met elkaar interfereren.. Hoe dieper tegen de hersenstam hoe ouder ons brein. Hoewel we denken dat we een zelfsturend wezen zijn is het in de realiteit zo dat heel veel van onze reacties onbewust, reflexmatig verlopen. Op zich is dat een goede zaak want als we alles wat we tegen komen nieuw zou zijn, het zou een heel erg vermoeiend bezig zijn vandaar dat we een soort automatische piloot hebben die ons niet altijd op de goede weg zet omdat ons reptielen en zoogdierenbrein neigen de overhand te hebben op onze neocortex. Een klassieker: “in je rugzak verpak je je angsten” is vanuit deze kijk te verklaren.
Het drievoudige brein - Peak impact geeft een samenvatting van bovenstaand schema
Een hoofd: twee systemen
Samenvallend met bovenstaande ordening komen we bij Daniel Kahneman.
Kahneman beschrijft twee denksystemen in ons brein: systeem 1 is snel en raakt nooit vermoeid. Systeem 2 is traag, gaat over echt nadenken en reflecteren op de keuzes waarvoor we staan. Dit systeem vraagt veel energie en wordt dus wel moe. Door de veelheid aan complexe beslissingen die we moeten nemen en de bijbehorende vermoeidheid, laat systeem 2 het maken van de keuzes over aan systeem 1, met mogelijk kwalijke gevolgen. Om dit recht te breien ontwikkelen zich de verschillende vormen van bias in ons hoofd. Deze dienen zich aan als logische verklaringen, terwijl het feitelijk dus denkfouten zijn.
Het 5G schema
- Gebeurtenis: Wat is er gebeurd?
- Gedachte: welke gedachten zijn hieraan verbonden?
- Gevoel: welke gevoelens roept de gebeurtenis op?
- Gedrag: tot welk gedrag leidt dit?
- Gevolgen: wat zijn de gevolgen van deze beslissing? (=gebeurtenis)
Het 5G-schema maakt ons bewust van onze gedachten en gevoelens en hoe deze ons gedrag beïnvloeden, zodat we door het bijsturen van onze gedachten en gevoelens ons gedrag kunnen aanpassen om onze doelen te bereiken. In onderstaande artikel vind je tal van voorbeelden.
5 G's: gebeurtenis, gedachten, gevoelens, gedrag en gevolg - Mens & Gezondheid
Het is niet moeilijk om situaties te bedenken die we tegen komen tijdens onze tochten waar we onszelf opzadelen met irrationele, niet helpende gedachten en bijhorende emoties die negatief inwerken op onze beslissingen
Een gelijksoortige beslissingsmatrix als het 5G schema is het ABC van RET
Rationeel Emotieve Therapie (RET): wat is het + ABC-model - Mens & Gezondheid
Een verhoogd bewustzijn wordt nog belangrijker, mocht je in een situatie verzeild geraken die vergelijkbaar is met in een fuik te zitten. Je alsmaar minder controle hebt over de situatie waarin je bent terecht gekomen.
Heel dikwijls vernauwd dan het bewustzijn in het zoeken naar een uitweg. De weg terug, uit de fuik gaat via dezelfde weg als dat je vast bent gelopen. Door het nemen van mini maar rationeel goed overwogen beslissingen tracht je geleidelijk terug de controle te krijgen over de situatie.
De stappen zijn steeds dezelfde: Observeer-interpreteer-beslis-herevalueer-observeer....