PATAGONIË

Geschreven door Steve Behaeghel.

Patagonië is een gebied in het uiterste zuiden van Zuid-Amerika, die het zuiden van zowel Chili als Argentinië omvat. De grens tussen beide landen loopt langs de ruggengraat van de Andes, die hier veel minder hoog reikt dan aan de Aconcagua, de Altiplano of de Peruaanse Andes. Patagonië is een gigantisch, uitgestrekt gebied van meer dan 1 miljoen km² (de grootte van Frankrijk en Spanje opgeteld) waar amper 2 miljoen mensen wonen.

Het gebied trekt al eeuwenlang ontdekkingsreizigers, kunstenaars, klimmers en avonturiers aan. Patagonië staat bekend om zijn woeste wind (op de Argentijnse steppe) en hevige regenval (aan de Chileens kust), alhoewel er een gematigd tot koud klimaat heerst met relatief milde winters en zonnige zomers. Het gebied ligt veel minder zuiders dan de meesten denken want de zuidelijkste stad Ushuaia ligt op 54° Z, wat in het noordelijk halfrond overeen komt met Noord-Duitsland!

Qua landschap en cultuur wijkt Patagonië volledig af van het klassieke Zuid-Amerika beeld. Geen indianen in kleurrijke gewaden, geen extreem hooggebergte zoals in Peru en Ecuador. Patagonië valt nog het best te omschrijven als een perfecte mix van Noorwegen, Ijsland, Alaska, Nieuw-Zeeland en de Zwitserse Alpen, maar dan in een epische schaalvergroting. Er leven meer schapen in Patagonië dan mensen. Een levendige gaucho cultuur maakt het plaatje compleet.

Zonsopgang in het Nationaal Park Torres del Paine. Patagonië. Zuid-Chili.

Trekking

Een trektocht in Patagonië laat de ziel verweesd achter. Waar wildernis wet is. Desolate, onaangetaste en uitgestrekte landschappen met oneindig gouden steppes waaruit messcherpe graniettorens rijzen. Een noordelijke en zuidelijke ijskap boetseren het landschap en voeden gigantische azuurblauwe gletsjers die afkalven in de Stille Oceaan in het westen en in gigantische meren in het oosten. Ondoordringbare regenwouden waar hangende gletsjers boven uit torenen. Waar water nog puur te drinken is uit de vele azuurblauwe rivieren en meren. Endemische lengawouden die het landschap in vuur en vlam zetten in de herfst. Wandel op en rond actieve vulkanen en laat je betoveren door de sprookjesachtige araucaria wouden.

Het begane pad

Patagonië herbergt zowel in Chili als in Argentinië een aantal bekende nationale parken waar er goed gedocumenteerde, meerdaagse trekking routes te bewandelen vallen. Sommige van deze wandelroutes zijn de laatste jaren zeer populair geworden (in het hoofdseizoen) en trekken hordes toeristen aan. Ondanks recente ongevallen blijft de wet eerder willekeurig en zijn er zeer weinig regels. Het contrast met toerisme- en natuurbeleid zoals gekend in de parken van USA, Canada en Nieuw-Zeeland kan niet groter zijn. Voor sommigen een zegen, maar voor de minder bedachte bezoeker een bedreiging voor de prachtige natuur.

Op pad met de rugzak door een herfstig Patagonisch lengawoud. Parque Nacional Nahuel Huapi. Patagonië. Argentinië.

Rijp voor exploratie

Patagonië is en blijft voornamelijk onontgonnen gebied waar nog een echte pioniersgeest heerst. 95% van de buitenlandse toeristen concentreren hun bezoek op slechts een paar procent van de mogelijkheden die Patagonië rijk is. Buiten de begaande paden is Patagonië een speeltuin voor wildernisliefhebbers waar in putje hoogzomer nog wekenlange tochten kunnen gemaakt worden en waar het uitwisselen van de yerba met een eenzame gaucho je enigste menselijk contact zal zijn.

Wanneer?

In het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen omgekeerd als die in Europa. Dit betekent dat de zomer begint op 21 december en de herfst op 21 maart. Tijdens onze zomervakantie is het in Patagonië putje winter, wat zeker ook mogelijkheden biedt voor de winterhiker.

Tijdens de kerstperiode, januari en februari (zomervakantie voor de Chilenen en Argentijnen) is het in de toeristische hotspots in Zuidelijk Patagonië (Torres del Paine, Los Glaciares, Puerto Natales, El Calafate, El Chalten, Ushuaia) druk tot zeer druk zijn en kunnen trails platgelopen zijn en zitten de hotels en hostels volgeboekt.

Het begin van de zomer staat ook nog eens bekend als onstabiel met onstuimig en onvoorspelbaar weer tot gevolg. Aangeraden periodes voor trektochten in die gebieden is dan ook maart en april. Minder toeristen en stabieler herfstweer. Tijdens de Patagonische hoogzomer beperk je je bezoek best tot de minder bezochte gebieden in noordelijk en centraal Patagonië!

Glaciar O’Higgins. Aysen. Patagonia. Chile.

Is het daar veilig?

Patagonië is veilig tot zeer veilig. Er woont bijna niemand en er zijn geen echt grote steden. Criminaliteit is er zeldzaam of marginaal. Het is er veel veiliger dan in de meeste modale steden in Vlaanderen en Nederland. Ook het openbaar vervoer in Chili en Argentinië is van het beste en veiligste ter wereld. De luxe en het comfort die je op de lange afstandsbussen zult aantreffen, vind je in Europa niet terug.

Hoe geraak ik daar eigenlijk?

Een intercontinentale vlucht naar Buenos Aires of Santiago de Chile. Vanuit deze metropolen geraak je zeer gemakkelijk, veilig en relatief goedkoop in het zuiden. Hoe er rekening mee dat afstanden immens zijn en van een heel andere schaal dan in Europa. Een busrit vanuit Buenos Aires naar Bariloche in noordelijk Patagonië duurt bijna 24u! Naar El Calafate aan de beroemde Perito Moreno gletsjer mag je er nog eens 24u bussen bijrekenen.

Noord-Patagonië

De Chileense zijde wordt gekenmerkt door een gematigd en zeer groen berglandschap met rivieren, meren, besneeuwde (actieve) vulkanen. Toegang tot de vele nationale parken is redelijk goed te organiseren en in sommige parken zijn trails gebouwd. Hier vind men de enige echte araucaria oerwouden terug. Dit is de bekende apestaartboom die in menig volkstuin in Europa opduikt. Hoe zuidelijker, hoe groener. Men spreekt niet voor niks van Patagonia Verde. Welkom in het Valdiviaanse regenwoud. Hier gaat de avonturier op zoek naar de eeuwenoude Alerce bomen.

Circuit rond de Antuco vulkaan – Steven en Hanne
Winterse traverse van de Villarrica vulkaan naar de Lanin vulkaan – Steve en Hanne
Puyehue traverse – Steven en Hanne (momenteel bestaat deze tocht niet meer door vulkaanuitbarsting)
Puyehue traverse praktisch – Bas en Elco (momenteel bestaat deze tocht niet meer door vulkaanuitbarsting)
Villarica traverse – wikiexplora
Tantauco private park op Chiloé – conservatie project van de vorige Chileense president Piñera

De Argentijnse zijde wordt ook wel het merengebied genoemd. Toverachtige lenga oerbossen wisselen af met fjordachtige, vingervormige meren omringd door besneeuwe Andesbergruggen en uigedoofde vulkanen zoals de indrukwekkende Cerro Tronador. Veel goede trekking trails met hier en daar zelfs uitgebate berghutten. Er wordt ook werk gemaakt om het eerste echte lange afstandspad aan te leggen: de Huella Andina.

Circuito chico in het Nahual Huapi National Park – Steven en Hanne
Nahuel Huapi traverse – littlebigadventures
Pampa Linda – Lopez traverse in NP Nahuel Huapi – Steven en Hanne
Packraften en hiken in Nahuel Huapi – Steve en Katrijn
Dubbele Andesoversteek – Steve en Katrijn
Andesoversteek – Rio Manso en Cochamo, het Chileense Yosemite
Trekking in de Comarca Andina rond het hippiedorpje El Bolson
Around Hielo Azul – littlebigadventure
Herfstraverse langs de Huella Andina – Steve en Katrijn
Hielo Azul en El Dedo Gordo – Steven en Hanne

Centraal-Patagonië

Een van de moeilijkst toegankelijke gebieden van Patagonië. De Argentijnse zijde biedt weinig voor de hiker, aangezien het enkel bestaat uit gure steppe. De meeste mogelijkheden liggen aan de Chileense zijde van de Andes, die hier gemiddeld nog amper 1500m hoog reikt. Er is tijd en volharding nodig om de geheimen van dit fantastische gebied te leren kennen. Dit is de bergwildernis waar azuren gletsjers uit torenen boven het Valdiviaanse regenwoud. De kust is versnippert in fjorden, kanalen en overwoekerde eilanden waarop sommige nog nooit een mens voet heeft gezet.

Baby Lotta goes backpacking in Patagonia from steve behaeghel on Vimeo.

De levensader van dit gebied is de 1200km lange Carretera Austral grindweg (de Chilenen hebben de ambitie tegen 2018 alles geasfalteerd te hebben) die de sporadische dorpen in de wildernis met elkaar verbindt. Dit is ook het gebied dat bedreigd wordt door dam projecten. Levensaders zoals de gigantische Rio Baker, azuurblauwe Rio Palena, wildwaterwonder Rio Futaleufú en Rio Pascua staan onder druk. Toerisme als middel tot conservatie. Uw bezoek is dus van belang in Aysen! Patagonia sin represas!

Valle Hermosa. RN Jeinimeini. Future Patagonia National Park. Aysen. Chili.

Steve ging met zijn gezin 7 weken trekken in Patagonië in 2016.
Wie zich haast in Patagonië, verliest tijd – Steve en Katrijn
Futaleufu – Steven en Hanne
Cerro Castillo traverse – Steven en Hanne
Cerro Castillo traverse – eatsleephike
Valle exploradores – Steven en Hanne
Glaciar O’Higgins – Steve en Katrijn
The Aysen glaciar trail – Meilander
The future Patagonia National Park (opent officieel in 2015) – conservatieproject van North Face oprichters Kristine en Doug Tompkins
Lago Leones, aan de rand van de Noordelijke Patagonische ijskap – wikiexplora

Zuid-Patagonië

Dit is het mekka waar de meeste trekking toeristen naartoe komen. Hier bevinden zich de wereldberoemde en aaneensluitende nationale parken van Torres del Paine (Chili) en Los Glaciares (Argentinië). Dit gebied is goed gedocumenteerd en veel bereisd. En terecht! Het zijn werkelijk natuurwonderen.

Torres del Paine – El circuito perfecto in het hoogseizoen – Steven en Hanne
Torres del Paine – El circuito perfecto met packraft – Forrest McCarthy
Torres del Paine – El circuito perfecto – Switchback travel
Torres del Paine – het W-circuit – Switchback travel
Torres del Paine in de winter – Steve en Katrijn
El Chalten en los Glaciares – Switchback travel
El Chalten en circuito Huemul – Steve en Katrijn
The southern patagonian ice cap traverse – Little big adventures
Around El Chalten – eatsleephike
Cerro Fitz Roy circuit – met skis op de zuidelijke patagonische ijskap – Forrest McCarty
El Chalten – naar de base van Fitz Roy en Cerro Torre – Forrest McCarty

PATAGONIA 8K from Martin Heck | Timestorm Films on Vimeo.

Vuurland

Tierra del Fuego is een groep van tientallen eilanden aan de overkant van de straat van Magallanes. Hier duikt de Andes definitief de Zuidelijke Oceaan in, alvorens zich nog een laatste maal van zijn beste kant te laten zien in de Cordillera Darwin. Tierra del Fuego (=Vuurland) is een gigantische wildernis en spreekt bijna uitsluitend ervaren trekkers aan. Er zijn zeer weinig trails en het overgrote deel van toeristen bezoekt enkel s’werelds meest zuidelijke stad ter wereld, Ushuaia. Maar het is Puerto Williams in Chili die met de titel van meest zuidelijke nederzetting ter wereld mag gaan lopen.

Isla Navarino – Circuito de los Dientes – Steven en Hanne
Isla Navarino – Circuito de los Dientes – The big outside
Isla Navarino – Circuito de los Dientes – Little big adventures
Circuito Kami – Steven en Hanne
Paso de Oveja – Forrest McCarthy

Literatuur

Trektochten in Patagonië en Vuurland – Henk Filipo/Dominicus (enige nederlandstalige trekkinggids)
Trekking in the Patagonian Andes – Carolin McCarthy/Lonely Planet
Patagonia – Wayne Bernhardson/Moon
Patagonia – Footprint guides
Los Glaciares Trekking Guide – Colin Henderson
Torres del Paine: Trekking in Chile’s Premier National Park – Cicerone

Trekking kaarten

In de zeer toeristische gebieden vind je commerciële wandelkaarten van de Nationale Parken, maar die zijn niet van de kwaliteit van kaarten die je kent van vb. de Alpen. Er bestaan militaire stafkaarten in Chili en Argentinië, maar die zijn zodanig oud en met fouten dat die enkel dienen als landschapsreferentie. Trekking routes staan er niet op ingetekend.