Samenvatting:
-
Bepaal de totale hoeveelheid water die je aan de kook wil brengen tijdens je tocht.
-
Maak een testopstelling met je brander en kookpot en tracht zo goed mogelijk de omstandigheden op tocht na te bootsen. (bv: ventilator op lichte stand om wind na te bootsen of test buiten met wat wind zeker als je geen windscherm gebruikt daar wind een grote negatieve invloed heeft op het rendement.)
-
weeg je gasblik op een keukenweegschaal (met minimum nauwkeurigheid van 1 gr)
-
breng een afgemeten hoeveelheid (ijs)water aan de kook.(bv 500ml of 1 liter)
-
weeg je gasblik. Het verschil is de hoeveelheid gebruikt gas.
-
Bepaal nu je totale gasvoorraad voor de ganse tocht
-
Voor sneeuwtochten: brandstof x 2
-
Reken altijd enige marge omdat de omstandigheden ongunstiger kunnen zijn dan ingeschat.
Nog enkele tips om brandstof te besparen:
- Evalueer je huidige kookinstallatie op efficentie. Is de branderkop aangepast aan de diameter van je kookpot?
- Is je brandstof compatibel aan de omstandigheden op het terrein?
- Gebruik zoveel mogelijk een windscherm om de efficiëntie van je brander hoog te houden (tenzij is ingebouwd in de brander) of zoek de luwte op.
- Gebruik een maatbeker/peilstok of markeringen op de pot bij het afmeten van je water
- Maak niet meer water warm dan nodig. Je water hoeft niet altijd kokend te zijn.
- Koken op vol vermogen levert snel kokend water maar is zelden efficient.
- kook met de deksel op de pot
- Kies voor (gevriesdroogde of zelfgedroogde) maaltijden die je gewoon kan laten wellen.
Lijst je stookmomenten op.
Het merendeel van de tijd gebruiken we onze brander voor het bereiden van onze maaltijden of voor het produceren van warm water voor koffie, thee of soep. Sommigen kiezen voor gevriesdroogde maaltijden waarbij er enkel kokend water nodig is. Anderen moeten hun eten nog laten garen zodat na de kookfase nog een sudderfase nodig is. In meer winterse omstandigheden heb je een brander nodig om sneeuw te smelten voor je drinkwater. Soms wil je jezelf de luxe gunnen van een kattewas met warm water. Mogelijk beslis je om je water te laten koken om het veilig te drinken. In eerste fase lijst je alle momenten op dat je water aan de kook wil brengen en bepaal dan het totale volume voor je ganse tocht. Dit maakt al duidelijk dat dit volume heel persoonlijk is.
Bereken je brandstofbehoeften.
Je hebt nu zicht op het aantal liter water dat je gedurende je tocht aan de kook wil brengen.
Het is tijd om met dit getal je brandstofvoorraad te bepalen. We doen dit door een test uit te voeren met de brander/kookpot combinatie die je mee gaat nemen. Ben je een zuinige koker of wil je zo snel mogelijk kokend water willen. In beide gevallen zal dit de uitslag beinvloeden. Voor zo'n realistisch mogelijk verhaal draai je de gashendel zo ver open als je ook onderweg zou doen. Later komen we terug op de variabelen omdat een test soms erg af kan wijken van de realiteit. Afhankelijk van de grote van je kookpot (of het aantal personen) vul je de pot met 500 ml of 1 liter water. Om de starttemperatuur van je water te standaardiseren zou je ijswater kunnen gebruiken. Je weegt je gasbus twee keer op een nauwkeurige keukenweegschaal. De eerste keer voor gebruik en de tweede keer nadat het water het kookpunt heeft bereikt. Hetzelfde kan je doen wanneer je kookt op benzine. Een deel van de brandstof is nodig voor de voorverwarming van de benzine. Hetzelfde geldt wanneer je kookt op alcohol.
Stel dat voor 500 ml aan de kook te brengen je een verschil van 9 gram opmeet dan kan je je totale behoeften aan brandstof berekenen. Om 1 liter aan de kook te brengen heb je in ons geval 18 gram gas nodig; Stel dat je totaal verbruik berekend moet worden op 4 liter kokend water dan heb je voor deze tocht 18x4= 72 gram gas nodig. Op iedere gasbus kan je de nettoinhoud aan gas terug vinden. Zo zijn er gasbusjes van 100, 230 of 450 gr aan inhoud (soms met enige variatie) te koop.
Dit is het verhaal voor een volle bus. Heel dikwijks slingeren er thuis hafvolle bussen rond en vraag je je af of dit zou kunnen volstaan. Sommige bussen geven naast de nettoinhoud ook het brutogewicht mee. Bv de msr isopro van 450 gr heeft een bruto gewicht van 660 gr. Een lege gasbus weegt dus 210 gr. Kom je er een tegen die 310 gram weegt dan kan je ervan uit gaan dat deze nog 100 gr aan gas bevat. Vind je het brutogewicht niet terug dan is het wachten tot je een lege gasbus hebt van je favoriete merk om deze te wegen. Gezien de vormen van de canisters niet veel verschillen van elkaar zullen de getallen vrij gelijklopend zijn. (Een 230gr gasbus weegt leeg 160 gram)
Variabelen op dit verhaal
We hebben ons gasverbruik gemeten bij keukenomstandigheden. Wind, hoogte, lucht en watertemperatuur en andere kunnen ook van invloed zijn op uw brandstofberekeningen voordat u vertrekt. Het is moeilijk om precies te zeggen hoeveel de volgende factoren van invloed zijn op uw brandstofverbruik. Als u verwacht een van de volgende omstandigheden tegen te komen, zorg er dan voor voldoende marge bij het berekenen van uw brandstofbehoeften.
Wind: Wind is de meest voorkomende omgevingsfactor die de prestaties van je brander ernstig kan beïnvloeden. Winderige omstandigheden kunnen de warmte die je met je brander produceert, wegblazen waardoor het soms dubbel zo lang kan duren (en meer!) eer je water aan de kook geraakt. Er zijn branders die slecht presteren in winderige omstandigheden. Anderen doen het beter. Een test op BPL heeft een ranking gemaakt op vlak van windbestendigheid. Een msr Pocket rocket doet het in winderige omstandigheden zonder windscherm merkelijk beter dan bv een Snow peak giga power (een type zoals te zien is in de foto hierboven). Net zozeer als bv een MSR WindBurner die het veel beter doet dan een Jetboil. Doe anders maar eens een test met je brander in winderige omstandigheden door er een blazer op te zetten. Het verschil kan opmerkelijk zijn. Het gebruik van een windscherm of koken in de luwte van je tent of achter een rots blijft aanbevolen om je verbruik te reduceren. Met de opmerking dat bij gebruik van een windscherm bij opstaande branders je er op moet letten dat door de stralingswarmte van de brander de gasbus niet oververhit geraakt maar in winterse omstandigheden is dat risico eerder laag;
Lucht en water temperatuur: De omgevingsluchttemperatuur kan ook van invloed zijn op de prestaties van de kachel en het brandstofverbruik. Wanneer de omgevingstemperatuur laag is, dan zal het water wat je tapt waarschijnlijk ook laag zijn en zal het langer duren om dat water aan de kook te brengen. Hou er rekening mee dat sommige gasmengsels (die butaan bevatten) ongeschikt zijn om te gebruiken bij temperaturen tegen het vriespunt. Verder is het zo dat voor de overgang van vloeistof naar gas, warmte wordt onttrokken aan het vloeibare gas waardoor zijn temperatuur nog verder gaat dalen. Je hebt dan gas maar je kan het niet gebruiken omdat je onder zijn kookpunt zit. Een brander gebruiken die met omgekeerd blik kan werken kan dit probleem verhelpen.zie: Kooksystemen voor hikers | Hiking Advisor.
Vertrekken van sneeuw of van water: sneeuw smelten dus sneeuw omzetten tot water een paar graden boven nul verbruikt evenveel gas als water van een paar graden boven nul aan de kook brengen. Verdubbel dus gewoon de hoeveelheid brandstof voor de momenten dat je weet dat er alleen sneeuw beschikbaar is.
Hoogte: Het kookpunt van water varieert afhankelijk van de omringende atmosferische druk. Naarmate je hoger gaat en de atmosferische druk daalt, daalt het kookpunt (en vice versa). Met andere woorden, water kookt sneller op grotere hoogten maar het garen kan langer duren (zie omgekeerd het koken in een hogedrukketel)
Efficientie vergroten: Het blijft een goede reflex om alles klaar te zetten alvorens te gaan koken. Te koken met de deksel op de pot. Zorg dat de branderkop aangepast is aan de diameter van je kookpot. Een brander waar de vlammen langs de zijkant de pot likken zal nooit geen goed rendement geven. Draai ook de gashendel niet gans open en geef de vlam tijd om zijn warmte over te dragen op de pot......