Overnachten en kamperen
Allemansrecht
De Zweedse natuur staat open voor iedereen, maar men moet voorzichtig zijn met de natuur en eerbied hebben voor zowel mens als dier. Het allemansrecht is geen formele wet in Zweden, het is eerder een oud gewoonterecht
Hieronder een paar voorbeelden van wat je wel en niet mag in de Zweedse natuur. De volledige tekst van het Allemansrecht vind je op de website van Naturvårdsverket (in PDF).
N.B. Opgelet, het allemansrecht geldt niet in natuurreservaten en andere beschermde natuurgebieden!
Je mag:
- je vrij over andermans land of water bewegen, zolang dit geen hinder of ongemak voor de eigenaar van het land of water veroorzaakt.
- enkele dagen kamperen met een tent op het land van een ander, maar vraag de eigenaar van het land liefst vooraf om toestemming.
- bloemen, bessen en paddenstoelen plukken voor eigen gebruik.
- een kampvuur aanleggen, maar ga eerst na of er geen vuurverbod geldt.
Je mag niet:
- bomen omhakken of omzagen.
- afval achterlaten in de natuur.
- met een motorvoertuig in het terrein rijden.
- jagen en/of vissen. Vrij vissen mag je alleen langs de kust en in de vijf grootste meren. In alle overige wateren dien je te beschikken over een visvergunning.
- in de periode van 1 maart tot en met 20 augustus je hond los laten lopen. Buiten deze periode dien je je hond zodanig onder controle te hebben dat deze geen last veroorzaakt voor de wilde dieren.
Berghutten
De Zweedse hutten liggen 10 à 20 km van elkaar, langs gemarkeerde zomer- en winterpaden.
De meeste zijn eigendom van Svenska Turistföreningen (STF, de verzamelde Grote Routepaden, jeugdherberg- & bergsportvereniging van Zweden). De hutten zijn eenvoudig, maar relatief comfortabel. Ze zijn bedoeld voor zelfbediening qua voedsel en zijn beperkt voorzien van elektriciteit, en zelden voorzien van stromend water. Je dient er hout te hakken, vuur te maken in de kachel, eten te koken, water te halen, de afwas te doen en schoon te maken. Je slaapt met je eigen laken- of slaapzak in slaapzalen voorzien van stapelbedden, matrassen, kussens en dekens. Specifieke slaapplaatsen kunnen in een berghut niet gereserveerd worden (behalve in Arådalen).
De Zweedse berghutten zijn bijna allemaal bemand en dus toegankelijk zonder in het bezit te zijn van een standaardsleutel. In het laagseizoen is er steeds een deel toegankelijk. Indien bemand, wijst de huttenwaard de bedden toe en zorgen ze dat iedereen een plek om te slapen krijgt. De waard kan helpen met informatie, neemt betaling aan verkoopt bevoorrading (indien beschikbaar).
Grotere groepen dienen hun overnachtingen te melden om voor STF de toewijzing van slaapplaatsen te vergemakkelijken. Deze worden aangeboden aan speciale groepsprijzen. Alle hutten hebben ruimte voor honden van gasten.
De tarieven voor overnachting in berghutten varieert van 32 (-26j) tot 46 euro, afhankelijk van timing en locatie, op voorwaarde dat je bent aangesloten met een jeugdherbergkaart. Ook wie bivakkeert bij één van de berghutten, dient een bedrag te betalen maar kan dan wel gebruik maken van de voorzieningen (keuken, toiletten). Via een lidmaatschap van de Vlaamse Jeugdherbergcentrale krijg je ledenkorting op overnachtingen in de STF hutten.
Sommige hutten hebben een (authentieke) sauna!. Dus ondanks het gebrek aan stromend water en douches, kan je je er wel met warm water wassen (met emmers opgewarmd rivierwater).
Heel wat hutten hebben ook een winkeltje. Misschien niet goedkoop, maar je hoeft dus geen bevoorrading voor je hele tocht mee te dragen en/of kan handig zijn in noodgevallen. Er zijn er met een klein assortimen (2021) (= een letterlijk een kast in het halletje) en andere met een iets uitgebreider assortiment (2021).
Zweedse berghut (foto: Steve Behaeghel).
Rustschuilhutten
Strategisch gelegen langs routes in de bergen, vind je rustschuilhutten, die belangrijk zijn voor de veiligheid. Ze zijn bedoeld om te rusten en in noodsituaties en zijn niet bedoeld om voor overnachting gebruikt te worden. Ze zijn uitgerust met een houtkachel en banken/britsen. Het hout is alleen bestemd voor gebruik in noodsituaties. De meeste rustschuilhutten zijn opgenomen in het nationale padensysteem en hebben noodradio’s. Droogtoiletten en afvaldepots bevinden zich vaak op de locaties van de rustschuilhutten.
Bruggen
Bruggen bevinden zich op de meest bezochte paden, waar de paden ’s zomers grotere waterlopen kruisen. Bepaalde blootgesteld bruggen worden gedemonteerd na het zomerseizoen om niet het risico op beschadiging te lopen door het gewicht van de sneeuw, het opbreken van ijs of de lentesmelt. Sommige paden zijn onbegaanbaar als de brug niet op hun plaats ligt. Als je dus vroeg of laat in het zomerseizoen op pad bent, moet je er jezelf dan ook van verzekeren, dat de bruggen zich werkelijk op hun plaats bevinden. Neem contact op met de respectievelijke provinciebesturen.
Roeiboten
Roeiroutes waarbij ten minste een roeiboot op elke oever ligt , komen voor waar de paden grotere waterlopen en meren doorkruisen. Deze zijn aangegeven op de stafkaarten. Degenen die de boten gebruiken zijn er verantwoordelijk voor dat minstens één boot aan elke kant van het water achtergelaten wordt.
.jpeg)
Dit kan betekenen dat het traject drie keer al roeiend moet worden afgelegd. Indien er slechts één boot langs de vertrekkant ligt, moet je eerst naar de andere kant roeien om de tweede boot op te halen. Vervolgens keer je terug met de tweede boot op sleeptouw. Trek de meegesleepte boot op de wal om vervolgens weer naar de plek waar je verder wil wandelen, terug te keren. Op de meest bezochte paden, zijn er drie roeiboten, die de wandelaar extra roeien kan besparen als er al twee boten aan jouw vertrekkant liggen. De boten mogen alleen gebruikt worden voor oversteken en het gebruik ervan is gratis. Na gebruik wordt de boot omhoog getrokken en goed vastgeknoopt. Omstreeks 20 september, worden de roeiboten uit het water getrokken en vastgezet voor de winterstalling.
Openbaar vervoer
Zweden is zowel per auto, per trein, als met het vliegtuig bereikbaar. Wie veel geduld heeft, kan ook met de trein reizen.
- Bruggen: wie met de auto rijdt en zowel de Storebaelt als de Oresundbrug gebruikt, rijdt 200 km rond in vergelijking tot ongeveer elke combinatie van veerboten. Vergelijk de tarieven voor het door U gebruikte type voertuig via www.storebaelt.dk en www.oresundsbron.com.
- Veerboten: Vanuit Jutland (Denemarken) naar Zweden: zie www.stenaline.com. De overvaart tussen Grena en Varberg is goedkoper dan Fredrikshaven – Göteborg. Stenaline vaart ook van Duitsland naar Zweden (Kiel-Göteborg). Het is een nachtboot, je wint heel wat kilometers en Kiel is maar 700 km vanuit Brussel. Nog vanuit Duitsland naar Zweden: zie www.scandlines.dk (nadeel 2 korte overvaarten te reserveren en ook duurder dan de langere overvaart tussen Jutland en Zweden.)
- Vliegen: Goedkoopste is vanaf Brussel of Charleroi rechtstreeks naar Stockholm vliegen. Via een binnenlandse vlucht kan je eventueel verder kan vliegen naar bvb Östersund (voor Jämtslandfjällen, zuidelijk Lapland,…), Kiruna (voor Lapland, noordelijke Kungleden ed.), Sundsvall (Högakusten),…
- Trein: Vanuit Stockholm kan je per trein noordwaarts (of andere richtingen) reizen. Een trip Stockholm – Abisko Turiststation kan zonder overstappen met de nachttrein die omstreeks 18u vertrekt en omstreeks 11u aankomt in Abisko Turiststation . De prijs bedraagt ca 45€ voor een zitplaats en 85€ voor een ligplaats (couchette).
- Bus: in het noorden zijn er diverse bussen: Länstrafiken Norrbotten.
Beste periode
Het hoogseizoen loopt van van half juni tot de derde week van september. Sommige hutten hebben een kortere openingstijd. De openingstijden altijd nakijken per hut op de website van STF. Er is wel een deel open als ‘winterruimte’. Betaling dient dan te gebeuren via overschrijving. Vanaf half augustus heb je aanzienlijk minder last van de muggen en begint de begroeiing de herfstkleuren aan te nemen. Plotse sneeuwval is op elk ogenblik in het seizoen mogelijk, zeker boven de 800m.
Het winterseizoen loopt van half februari tot begin mei. Het winterseizoen eindigt hoe dan ook zodra het ijs op de meren niet meer sterk genoeg om er veilig over te kunnen skiën.
Bewegwijzering en paden
Het nationale padensysteem bestaat uit bijna 5.500 km bewegwijzerde paden. Ook bruggen, rust- & schuilplaatsen en roeiboten zijn hierin opgenomen. Het zijn de provinciale besturen van Norrbotten , Västerbotten , Jämtland en Dalarna, die verantwoordelijk zijn voor het directe beheer en onderhoud van de paden. Naast de nationale wandelpaden, zijn er ook 2250 km aan routes rondom gemeenschappen en toeristische voorzieningen in de berggebieden.
Zomerpaden bestaan uit een goed ingesleten paden met oranje of rood geschilderde tekens op palen, verticale stenen of steenhopen, waar het pad moeilijk te volgen is. In het bosrijke gebieden, worden meestal oranje of rode verftekens aangebracht op bomen.
Voorbeelden van zomermarkering
Winterpaden zijn gemarkeerd met palen met bovenaan een rode kruis, het zogenaamde Andreaskruis, die op 40 meter van elkaar staan. Twee kruisen boven op een paal geven aan dat het spoor van richting verandert. Sommige stukken van het parcours hebben ruskor als indicatoren. Ruskor (takken met twijgen op het einde) worden ook gebruikt wanneer de winterpaden over meren en waterlopen gaan.
Wintermarkering (foto: Marjo).
Vaak hebben zomer- en winterpaden dezelfde richting. In dat geval zijn ze als winterpad aangegeven op het terrein. Winter- en zomerpaden hebben verschillende markeringen op een kaart. Merk op dat afzonderlijk lopende winterpaden moeilijk te volgen zijn tijdens de zomer, omdat ze zowel natte moerassen als meren passeren, die in de winter uiteraard toegevroren zijn. Let hiervoor op als je met behulp van kaart en bewegwijzering langs de paden een zelf opgesteld parcours tracht te volgen.
Kaarten en topogidsen
Lantmäteriet produceert topografische kaarten die het hele land bestrijken. Op de kaarten zie je: terrein, hoogteverschillen, wegen, paden en gehuchten. Stafkaarten met de schaal 1:100.000 is de meest voorkomende kaart om te gebruiken als je een langere tocht in de bergen wil ondernemen. Deze kaart-serie bestaat uit 23 kaartbladen en worden aangeduid met de oude provincie letters (W, Z, AC, BD) en één cijfer . Het gebied tussen Abisko en Kebnekaise met de Kungsleden wordt bijvoorbeeld BD 6 genoemd.
Als je enkel dagtochten in de bergen doet, kan je gemakkelijk gebruik maken van de stafkaart met de schaal 1:50.000, die meer gedetailleerde, gemakkelijker te lezen en eenvoudiger om uw route te plannen zijn. Ook deze kaart serie wordt aangeduid met de provincie letters en cijfers . Vandaag is deze kaartserie voor de hele zuidelijke deel van de bergketen en voor sommige individuele, populaire plaatsen in Norrbotten beschikbaar. Voor Kebnekaise (hoogste berg van Zweden), heeft Lantmäteriet een kaart met de schaal 1: 20.000 ontworpen.
Lantmäteriet werkt steeds minder met hun vaste uitgave van kaarten (paarse BD reeksen ed.), maar richt zich meer en meer op customized kaarten. Heel handig als je een eigen route wil doen op drie hoekjes van drie verschillende kaarten. Je kan op hun website van eender welk stuk van Zweden je eigen kaart maken. Je kan hierbij zelf je schaal (1:50 000 en 1:10 000) en formaat kiezen. En je krijgt ze direct (en gratis!) als pdf. Gewoon thuis zelf nog af te drukken (en indien gewenst aan elkaar te plakken). Zie onderstaande printscreen en voorbeeld van kaart in bijlage. Zomaar snel gemaakt.
Naast Lantmäteriet zijn er ook nog kaarten van Calazo en Outdoorkartan.
Voor langere routes (Kungsleden, Skåneleden,…) heeft Calazo ook kaartenboekjes/topogidsen
Digitale kaarten voor GPS of computer, kunnen gedownload worden via Freizeitkarte. Deze zijn open source maps (OSM). hebben hun achterstand tov de officiële en dure Garmin kaarten volledig ingehaald. Zelfs de hoogtelijnen zijn interactief, waardoor je bij het uitzetten van een tracklog meteen een hoogteprofiel creëert. Het voordeel van Freizeitkarte tov. andere bronnen van OSM-kaarten voor Garmin, is de mogelijkheid om winterroutes en skipistes op de kaart te plaatsen.
Het equivalent van het Noorse ut.no ontbrak lange tijd in Zweden. Naturkartan is een privé-initiatief dat de leemte probeert in te vullen. Hierop kan je online een kaartbeeld krijgen, met in overlay gemarkeerde wandelroutes, bruggen, boot-oversteken, hutten, ... Telkens is er ook de mogelijkheid hierover meer informatie te bekijken. Keuze tussen OSM-kaart, de officiële kaart van Landmäteriet en satelietfoto's. Handig is ook dat op de grens met Noorwegen de kaart van beide landen getoond wordt.
Bevoorrading en water
Hoe minder populair het gebied, hoe zwakker de bevoorradingsmogelijkheden (bv in de hutten). Informeer je hierover op de website van STF.
Drinkbaar water vind je in principe in elke beek met voldoende debiet. De roestkleurige kleur van de rotsbedding kan wijzen op een hoog ijzergehalte en bijbehorende smaak. Wie zeer gevoelige ingewanden heeft kan investeren in een waterfilter van Care Plus/Sawyer met bijbehorende drinkzak. Zweden wandelen gewoon met een bekertje aan hun rugzak en drinken zowat uit elk riviertje dat ze tegenkomen. Zij begrijpen echt niet waarom wij drinkflessen of een camelbag meezeulen.
