Overnachten en kamperen
Op de gemarkeerde nationale routes zal het niet moeilijk zijn om een slaapplaats te vinden. Mogelijkheden zijn hier in overvloed: campings, B&B, bunkhouses, hostels, SYHA Hostelling. Boeken kan vb. via visitscotland.com.
De avontuurlijker ingestelde wandelaar die een eigen tocht wil uitzetten kan ook terugvallen op de bothies. Dit zijn primitieve onderkomens met weinig of geen voorzieningen, en zijn dus niet te vergelijken met berghutten in de Alpen of in Noorwegen. Het zijn eenvoudige huisjes of hutjes die onbemand zijn en vaak geen faciliteiten hebben zoals lopend water of dekens. Het gebruik ervan is gratis. Een matje, slaapzak en kookgerei moet je zelf meenemen.
Bothies zijn meestal gebouwen of vroegere woningen die op grond van grote landeigenaren staan die daar geen gebruik meer van maken. Hoewel het niet uitzonderlijk is dat ze tijdens jachtperiodes de bothy zelf gebruiken als uitvalsbasis of ter beschikking stellen voor educatieve schoolprogramma’s. In dat geval zet je je tent op. Het gebruik van deze bothies is gratis. Niets houdt jou tegen om je lid te maken van de Mountain Bothy Association en op die manier hun werking te steunen bij het onderhouden van deze overnachtingsplaatsen.
Strathan Bothy, Sutherland (foto: Peter Van den Bossche).
Interieur van An Cladach Bothy, Islay (foto: Peter Van den Bossche).
Schotland geeft amper beperkingen voor diegene die zijn tent op wil zetten. Het bivakkeren is zowat overal toegelaten. De uitzonderingen (zoals op drukbelopen routes als de West Highland Way) staan samengevat op Outdoor Access Scotland. Schotland lijkt, met een blik op de kaart voldoende vlakke plekken te hebben maar de praktijk leert dat heel wat ondergrond drassig is, oneffen door grote graspollen, bedekt door stenen of ingepalmd door heide die het niet altijd toelaten op een deftige manier een shelter op te zetten.
Bivakkeren boven Loch Maree (foto: Ivo Vanmontfort).
Openbaar vervoer
Naar Schotland kan je met het vliegtuig, de boot, de trein of de auto reizen. Om je bestemming te bereiken zal je soms nog een bus, ferry of binnenlandse vlucht moeten nemen.
Naar Schotland
Vliegtuig
Edinburgh airport wordt vanuit België bediend door Brussels Airlines (vanaf Zaventem) en Ryanair (vanaf Charleroi). Ook vanuit Nederland kan je richting de Schotse hoofdstad vliegen. British Airways vereist een overstap in Londen Heathrow, en vandaar naar Edinburgh, Glasgow of Aberdeen. Vanuit Schiphol zijn er rechtstreekse verbindingen met Aberdeen en Inverness.
Meer info op http://www.visitscotland.com
Vliegreizen vereist wat voorbereiding in het opzoeken van de beste verbindingen en tarieven. Men kan soms voordelige combinaties vinden met Schotse binnenlandse vluchten. Het vliegtuig is vb. de enige wijze om op één dag vanuit België een plaats als Islay te bereiken.
Archipels als de Inner Hebriden, Outer Hebriden, Orkney of Shetland worden lokaal bediend met kleine vliegtuigen, met enkele merkwaardigheden zoals Barra, waar de landingsbaan op het strand is gelegen en slechts bij laagtij kan gebruikt worden, alsook de kortste lijnvlucht ter wereld, slechts 2 minuten, tussen de Orkney-eilanden Westray en Papa Westray.
Trein
De Eurostar uit Brussel komt toe in het Londonse St-Pancras station. Eurostartickets zijn te verkrijgen op http://www.eurostar.com
Aan de overkant van de straat ligt King's Cross station, hier vertrekken directe treinen naar Edinburgh.
Ongeveer 800m van St Pancras ligt Euston station, hier vertrekken treinen naar Glasgow, alsook de nachttreinen. Deze “Caledonian sleepers” bedienen enerzijds Edinburgh en Glasgow (de “lowland sleeper” die rond 23:00 vertrekt) en anderzijds Fort William, Aberdeen en Inverness (de “highland sleeper” die rond 21:00 vertrekt). Dit is één van de meest aangename wijzen om naar Schotland te reizen. Meestal is het voordeliger om op voorhand te reserveren, men is dan wel aan die trein gebonden.
Britse treinkaartjes kunnen worden gereserveerd op http://www.scotrail.co.uk. Men betaalt per kredietkaart en krijgt een code, met behulp van deze code (en de kredietkaart!) kunnen de tickets afgedrukt worden aan de automaten in alle Britse stations. De nachttreinen moet je boeken via https://www.sleeper.scot.
Boot
De rechtstreekse ferrylijn Zeebrugge-Rosyth is reeds enkele jaren afgeschaft, de meest noordelijke ferries zijn nu Zeebrugge-Hull en IJmuiden-Newcastle. De snelste ferryverbindingen zijn via Dover maar vereisen natuurlijk nog een lange rit door heel Engeland.
Vervoer ter plaatse
Een zeer goede website voor lokaal vervoer in Schotland is http://www.travelinescotland.com
Deze bevat alle bussen, treinen en ferry’s. De site beschikt over een handig deur-tot-deur planningstool, men kan er echter geen kaartjes kopen.
Trein
De voornaamste spoorlijnen in de Highlands:
- West Highland Line, Glasgow naar Fort William en Mallaig. Deze lijn staat alom bekend als één van de mooiste treinritten ter wereld.
- Edinburgh-Glasgow naar Inverness
- Inverness naar Kyle of Lochalsh
- Inverness naar Wick en Thurso
Meestal is het voordeliger om op voorhand te reserveren, men is dan wel aan die trein gebonden. Wie liever flexibel is, kan zich beter een Train Pass aanschaffen waarmee men binnen een vastgelegde periode elke bus, trein of ferry naar wens kan nemen.
Reserveren kan op http://www.scotrail.co.uk. Men betaalt per kredietkaart en krijgt een code, met behulp van deze code (en de kredietkaart!) kunnen de tickets afgedrukt worden aan de automaten in alle Britse stations.
Bus
Lokale diensten zijn niet te reserveren, voor de lange-afstandsbussen is dit wel aanbevolen (goedkoper, maar dan ben je ook gebonden aan het uur van vertrek) via http://www.citylink.co.uk.
Voor schaars bediende gebieden zoals het noordwesten is de busdienst van http://www.decoaches.co.uk zeker interessant. Deze rijdt van mei tot september en heeft een aanhangwagen om fietsen te vervoeren.
Boot
Reserveren op de ferry's is aangewezen als men per auto reist, voor voetgangers of fietsers is dit overbodig.
Auto
Secundaire wegen in Schotland zijn veelal eenbaanswegen van het type “single track”. Om de paar honderd meter is er een uitwijkplaats, aangegeven met een bord. Deze zijn ook nuttig om een sneller voertuig (een lokale bestuurder die de weg kent bijvoorbeeld) te laten inhalen.
Komt men terug op een tweebaansweg, niet vergeten dat er links wordt gereden! In dun bevolkte gebieden zijn er ook niet zoveel benzinestations te vinden.
Beste periode
Over schotland wordt geregeld beweerd dat je er vier seizoenen in een dag kan hebben. Dat Schotland een synoniem staat voor regen is echter een veralgemening. Eigenlijk is het erg afhankelijk van de locatie. Het klimaat is in het algemeen fris en nat en wordt beïnvloed door de warme golfstroom vanuit de Caraïben. Hij houdt de Schotse kust ijsvrij in de winter. Door de Atlantische invloeden en de hoofdzakelijk (zuid)westelijke winden is het weer langs de westkant wisselvallig en soms erg stormachtig. De oostelijk kant heeft wat droger weer doordat de wolken hun lading al hebben gelost over de eilanden en de westelijke toppen.
Opkomende zeemist (“Scottish haar”) kan de uitzichten op een heldere dag vergallen wanneer de warme lucht over het koude zeewater afkoelt en landinwaarts trekt. Op andere momenten word je geconfronteerd met een laaghangend wolkendek en blijft de zichtbaarheid beperkt tot de valleien. Het maakt de oriëntatie er niet gemakkelijker op. Check de Schotse weerberichten op de website van http://www.mwis.org.uk
Het begin van wandel(hoog)seizoen situeert zich eerder vanaf midden april en mei wanneer de meeste sneeuw (met uitzondering van Cairngorms) al grotendeels is verdwenen. Maar vergis je niet, sneeuwval blijft mogelijk in het voorjaar.
A’ Chuil Bothy in Glen Dessary (foto: Joery Truyen).
Mei wordt gemiddeld gezien als één van de drogere maanden. De midges, kleine steekvliegjes, zijn dan nog niet zo actief. Met het stijgen van de temperaturen worden ze steeds talrijker en kunnen soms erg hinderlijk zijn. De piek ligt tussen juni en augustus. Er bestaat zelfs een heuse Midge Forecast.
Midges (foto: Peter Van den Bossche).
Anderzijds zijn er de “clegs” of dazen, die voor pijnlijke beten kunnen zorgen. Verder is het in sommige gebieden nodig om op teken te letten die een gezondheidsrisico kunnen vormen, maar dat is in de Ardennen natuurlijk ook het geval.
De winters zijn in het oosten kouder. De Cairngorms houden het langst hun sneeuwlading vast en zijn het gebied bij uitstek waar aan wintersport wordt gedaan. De omstandigheden kunnen dan zacht uitgedrukt, soms erg guur zijn.
Als winters tussendoortje, een oud filmpje uit 1976 van John Cunningham op Ben Nevis.
Winter in de Cairngorms (foto: Debbie Sanders).
De noordelijke gebieden van Schotland hebben in de winter erg korte dagen terwijl bij het begin van de zomer ze even geen complete duisternis kennen. De tijden van zonsopgang en -ondergang vind je op http://www.ukweathercams.co.uk
Bewegwijzering en paden
De “Scottish Outdoor Access Code” regelt de vrije toegang tot de immense Schotse open ruimte. In principe is de toegang tot het land vrij, ook als het om privédomein gaat. Men kan dus gaan en staan waar men wil, en een route opstellen enkel met behulp van de kaart. Belangrijk is wel rekening te houden met het desolate landschap, het grillige weer en het af en toe ontbreken van paden.
Dat maakt dat navigeren in ongebaand terrein enkel weggelegd is voor ervaren stappers met kennis van kaart, kompas en eventueel GPS. Het is wel een unieke ervaring, maar vraagt naast navigatievaardigheden ook veel tijd; het terrein is immers vaak drassig of moeilijk begaanbaar.
Wie ongebaand terrein opzoekt, vindt soms erg drassige stukken (foto: Ivo Vanmontfort).
Kaarten en topogidsen
Een zeer aanbevelenswaardig boekje om zelf trips te plannen is “Scottish Hill Tracks“, uitgegeven door de “Scottish Rights of Way Society”, waarin enkele honderden routes zijn beschreven. Het gaat om “rights of way”, waar steeds vrije doorgang moet worden verleend (alhoewel het in de praktijk soms over een zeer vaag paadje kan gaan).
Op Scottish National Heritage vind je een oplijsting van alle bewegwijzerde wandelpaden in Schotland. Klik op de naam en je wordt rechtstreeks doorgelinkt met de website van het pad.
Bevoorrading en water
Voor een lange tocht moet men vaak zelf voor de bevoorrading instaan. Water is er in overvloed te vinden, koken of filteren voor gebruik is echter wel aangewezen. GSM-dekking is meestal zwak, en er zijn weinig nederzettingen.
