Bescherm je uiteinden
Evolutionair wordt vooral de romp met zijn organen in bescherming genomen ten koste van onze extremiteiten wanneer er onderkoeling dreigt. Met vasoconstrictie (bloedvaten die vernauwen) wordt de bloedtoevoer naar de uiteinden afgeknepen met als resultaat dat deze het eerst af gaan koelen en samen met de verminderde bloedtoevoer leidt dat tot gevoel- en motorische problemen in de handen waardoor ze dreigen onbruikbaar te worden en zelfs simpele handelingen onmogelijk geworden (bv rits sluiten, knoop ontwarren, handschoenen aantrekken) en we nog meer in de problemen dreigen te geraken. In arctische omstandigheden blijft het gevaar van bevriezing steeds loeren.
Potentiële bronnen van onderkoeling zijn koude, wind en vochtigheid. Pak ze aan door bv vochtige kledij te vervangen door droge. Ga uit de wind. Stel je tent op en besluit dat het goed geweest is voor vandaag wanneer je merkt dat je uitgeput geraakt.
Algemene opmerkingen
- Buiten een paar specifieke lichamelijke endocriene stoornissen moet je bij ervaren van koude handen en voeten dit als een algemeen onderkoelingsverschijnsel bekijken en je warmer kleden. Rillen is ook een van de signalen. Het is een normale reactie van het lichaam om het metabolisme te verhogen. Probeer eens een rilling op te wekken wanneer je in je slaapzak ligt. Je zal merken dat dit een positief effect heeft op warmte ervaring.
- Eet voldoende en regelmatig. Zonder brandstof blijft de motor niet draaien.
- Drink voldoende. Zeker in extreme weersomstandigheden valt de zin om te eten, te drinken weg. Is er een groter behoefte tot urineren. Bij uitdroging is er een indikking van het bloed waardoor de bloeddoorstroming vermindert. Drink warme dranken. Water met een smaakje (bv thee) smaakt beter. Een thermosfles is daarom aan te raden
- Vermijd alcohol. Het zet de buitenste bloedvaten uit waardoor, hoewel je het gevoel hebt dat het opwarmt je meer warmte verliest. Alcohol stimuleert net als koffie de vochtafdrijving.
- Vermijd dat je uitgeput geraakt. Hoewel fysieke activiteit het metabolisme een boost geeft en warmte produceert. Tegen de grens aangelopen gaat het bergaf en val je stil.
Condensatieproblemen in schoenen
Het kan hier gaan over je skischoenen of wandelschoenen tijdens meerdaagse tochten in de winter. Belangrijk is dat de schoenen niet te krap zijn om de bloeddoorstroming niet af te knellen en de sokken niet worden gecomprimeerd wat nefast is voor de isolatie. Zo kan er een voldoende grote luchtlaag worden gecreëerd om je tegen de koude te beschermen. Lees wat er reeds over is geschreven in ons VBL artikel. Schoenen zijn ook in winterse omstandigheden erg gevoelig voor nat worden en bevriezing. Je moet de buitenkant zo goed mogelijk behandelen met een waterafstotende laag. Ook al loop je bij temperaturen onder het vriespunt. Vriestemperaturen zijn geen garantie dat er langs buiten geen water wordt gevormd.
.jpg)
De schrijver van dit artikel heeft het voor gehad met bovenstaande schoenen toen gecombineerde warmte van een stralende zon, de warmte geproduceerd door de voeten, de sneeuw deed smelten die bovenop de schoenen kwam en via de naden naar binnen trok. Goede getten zijn een noodzaak bij sneeuwtochten ook om te vermijden dat er langs de instap opening sneeuw naar binnen zou komen. Verder blijft hetzelfde verhaal als al eerder is beschreven. Je voeten produceren waterdamp. Die damp moet ergens naar toe. De gtx laag van de binnenvoering werkt bij lage temperaturen toch als rem op de afvoer van damp en maakt dat de sokken en binnenschoen in meer of mindere mate klammig kunnen worden en het snel drogen van natte schoenen in de weg staat .
.jpg)
In zijn weg naar buiten bestaat er altijd het risico dat de waterdamp condenseert in het leder wat zijn vermogen tot ventileren nog verder naar beneden haalt en de o zo soepele schoenen geleidelijk veranderen in ijsklompen wanneer ze worden blootgesteld aan de vrieskou (bv tijdens de nacht). Zeker op langere wintertochten zonder mogelijkheid tot drogen wordt het dragen van VBL sokken haast een must om bovenstaande euvels te vermijden.
Een verwisselbare binnenschoen uit vilt oid heeft het voordeel dat een natte schoen gemakkelijker kan drogen. Je kan de binnenvoering op temperatuur houden door ze ingepakt mee in de slaapzak te nemen.. Om een trench foot te vermijden moet je de huid van je voeten toch dagelijks goed laten drogen. Het dragen van wollen droge sokken/donssokken tijdens de nacht hebben een heilzame werking. Het gebruik van vbl sokken tijdens het slapen wordt daarom niet aangeraden.
.jpg)
Condensatieproblemen in handschoenen
Een goede bescherming van je handen tegen de koude is essentieel. Wanneer je handen onbruikbaar worden omdat alle gevoel en kracht zijn verdwenen zit je dik in de problemen. Je hebt onderweg een variatie aan handschoenen nodig.
.jpg)
Foto: Ivo Vanmontfort
Doorheen de dag zijn wanten het meest geschikt om je vingers op temperatuur te houden maar wanneer er werkzaamheden moeten gebeuren heb je er niets aan en moet je overschakelen op vingerhandschoenen om handelingen uit te kunnen voeren. Het is dan zoeken naar een evenwicht tussen behoefte aan isolatie en vingergevoeligheid om handelingen uit te voeren. Handschoenen mogen ook weer niet te strak worden gedragen rond hand en vingers omdat dit negatief werkt en de bloeddoorstroming beperkt. Hou er in dit verband ook rekening mee dat voor de handen, polslussen, schouderbanden de bloeddoorstroming af kunnen remmen.
Bron: https://hestragloves.com
Handschoenen met een verwisselbare binnenvoering (meestal wol) zijn in hun voordeel. Ze zijn gemakkelijker te drogen dan isoleer handschoenen met een gtx coating die over het algemeen maar langzaam drogen net als bij schoenen. Ook je huid ademt en brengt langs binnen vocht in de isolatie. VBL liners (zoals bv rubber huishoud handschoenen) zijn een mogelijkheid maar het risico bestaat dat dit de bloedtoevoer belemmerd wanneer ze te strak zijn.
Foto: Joery Truyen
Handschoenen zijn zo essentieel dat je best ook reservemateriaal mee brengt. Daar zit ook het voordeel om te kiezen voor handschoenen met uitwisselbare liners. Om verlies te vermijden moet je zorgen voor een deugdelijke bevestiging rond de pols.